Dự án “Công nghệ tưới ngập – khô xen kẽ (AWD) trong canh tác lúa thích ứng với biến đổi khí hậu tại tỉnh Hà Tĩnh”, bước đi nhằm hỗ trợ người trồng lúa trên địa bàn tỉnh tiếp cận công nghệ vào sản xuất đáp ứng yêu cầu phát triển nông nghiệp xanh, thích ứng biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính.
Hà Tĩnh hiện gieo cấy hơn 103.000 ha lúa/năm (2 vụ), đóng vai trò trọng yếu trong an ninh lương thực và sinh kế cho hàng vạn hộ nông dân. Tuy nhiên, canh tác lúa truyền thống tiêu tốn 34 – 43% lượng nước tưới trong nông nghiệp và là nguồn phát thải lớn khí nhà kính, đặc biệt là khí mê-tan (CH₄). Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và khan hiếm nguồn nước ngày càng rõ nét, việc chuyển đổi sang công nghệ tưới ngập – khô xen kẽ (AWD) là hướng đi tất yếu để phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.
Theo Viện Khoa học Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung Bộ, phương pháp AWD cho phép giữ nước ở mức đủ ẩm, luân phiên giữa các giai đoạn ngập và khô, vừa tiết kiệm nước, vừa giảm đáng kể phát thải CH₄ mà vẫn đảm bảo năng suất ổn định, thậm chí tăng so với canh tác truyền thống.
Mô hình áp dụng Công nghệ tưới ngập – khô xen kẽ (AWD) trong canh tác lúa thích ứng với biến đổi khí hậu được triển khai tại xã Thiên Cầm, tỉnh Hà Tĩnh bước đầu đạt nhiều kết quả tích cực.
Dự án “Công nghệ tưới ngập – khô xen kẽ (AWD) trong canh tác lúa thích ứng với biến đổi khí hậu tại tỉnh Hà Tĩnh” do Viện Khoa học Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung Bộ thực hiện trong vòng 10 năm, từ năm 2025 đến năm 2035. Năm 2025, Viện Khoa học Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung Bộ phối hợp với Công ty Green Carbon Inc (Nhật Bản) triển khai thí điểm dự án tại xã Thiên Cầm (huyện Cẩm Xuyên) với quy mô 250 ha.
Kết quả cho thấy, số lần tưới nước giảm một nửa mỗi vụ, song cây lúa vẫn sinh trưởng tốt, năng suất vụ xuân đạt 72,5 tạ/ha (tăng 6,15% so với ruộng ngập thường xuyên) và vụ hè thu đạt 37,6 tạ/ha (tăng 3,74%).
Đáng chú ý, lượng phát thải khí mê-tan giảm tới 70,48% ở vụ xuân và 49,1% ở vụ hè thu – minh chứng rõ rệt cho hiệu quả của mô hình tưới ngập – khô xen kẽ trong việc vừa tiết kiệm nước, vừa giảm phát thải khí nhà kính.
Trưởng phòng Kinh tế xã Thiên Cầm, ông Hoàng Kim Túy, chia sẻ: “Người dân rất phấn khởi khi mô hình vừa giúp tiết kiệm nước, vừa giảm chi phí công bơm tưới mà năng suất vẫn cao. Đặc biệt, đồng ruộng thông thoáng, ít sâu bệnh hơn.”
Từ kết quả tích cực bước đầu, Sở Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng kế hoạch trình UBND tỉnh ban hành Đề án triển khai công nghệ tưới ngập – khô xen kẽ trên diện rộng.
Theo kế hoạch, năm 2026, tỉnh sẽ áp dụng công nghệ này với quy mô khoảng 11.000 ha, và nhân rộng đạt 40.000 ha vào năm 2030. Trọng điểm triển khai tập trung tại các vùng sản xuất lúa hàng hóa lớn như Đức Thịnh, Đức Thọ, Can Lộc, Cẩm Xuyên, Thiên Cầm, Cẩm Hưng, Kỳ Anh,….
Song song đó, tỉnh sẽ xây dựng các mô hình mạ khay – máy cấy, quản lý nước tưới thông minh, thu gom và xử lý 80% phụ phẩm rơm rạ, vỏ trấu để tái sử dụng làm phân hữu cơ, chất độn sinh học phục vụ nông nghiệp tuần hoàn.
Để đánh giá bước đầu kết quả triển khai, ngày 24/10/2025 Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Viện kỹ thuật Bắc Trung bộ tổ chức Hội thảo Kết quả thực hiện Dự án “Công nghệ tưới ngập khô xen kẽ trong canh tác lúa thích ứng với biến đổi khí hậu tại tỉnh Hà Tĩnh” và xây dựng Kế hoạch hành động triển khai Đề án “Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050”. Phát biểu tại hội thảo, Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Tĩnh – Ông Nguyễn Thanh Hải khẳng định: “Canh tác giảm phát thải là yêu cầu tất yếu trong giai đoạn hiện nay, khi phát triển nông nghiệp xanh và ứng phó biến đổi khí hậu trở thành nhiệm vụ trọng tâm. Thành công bước đầu của mô hình tại Thiên Cầm là nền tảng quan trọng để nhân rộng trên toàn tỉnh.”
Ông Nguyễn Thanh Hải, Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Tĩnh phát biểu, chỉ đạo tại Hội thảo Kết quả thực hiện Dự án “Công nghệ tưới ngập khô xen kẽ trong canh tác lúa thích ứng với biến đổi khí hậu tại tỉnh Hà Tĩnh”.
Ông Hải đề nghị các địa phương có lợi thế về sản xuất lúa chủ động đăng ký tham gia, xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai tưới ngập – khô xen kẽ trong vụ xuân 2026, đồng thời chuẩn bị tốt cơ sở hạ tầng, hệ thống thủy lợi, giống và nhân lực kỹ thuật. Các mô hình sản xuất cần tích hợp đa giá trị, tổ chức theo chuỗi, có liên kết tiêu thụ sản phẩm, đồng thời huy động sự hỗ trợ từ Viện Khoa học Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung Bộ, các tổ chức quốc tế, đơn vị phát triển dự án carbon trong việc chuyển giao công nghệ, theo dõi và chứng nhận giảm phát thải.
Bước đầu có thể thấy mô hình tưới ngập – khô xen kẽ không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất lúa và thu nhập của nông dân, mà còn là bước đi thiết thực trong lộ trình giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp Hà Tĩnh xanh – bền vững – hiện đại./.
Hà Trần
