Trong bối cảnh thời tiết nắng nóng gay gắt, khô hạn kéo dài, nguy cơ cháy rừng luôn ở mức báo động cao, đặc biệt tại các khu vực có diện tích rừng lớn, công tác phòng cháy, chữa cháy rừng (PCCCR) đang được các chủ rừng trên địa bàn Hà Tĩnh khẩn trương triển khai quyết liệt, đồng bộ. Là một trong những đơn vị chủ rừng lớn nhất tỉnh, Vườn Quốc gia Vũ Quang đang nỗ lực từng ngày để giữ vững màu xanh bền vững giữa “biển lửa” nắng hè miền Trung.
Quản lý hơn 57.000 ha rừng và đất lâm nghiệp
Vườn Quốc gia Vũ Quang hiện được giao quản lý, bảo vệ trên 57.000 ha rừng và đất lâm nghiệp, trải rộng trên địa bàn 4 xã: Hương Bình, Vũ Quang, Sơn Kim 2 và Sơn Tây. Với độ che phủ đạt 98%, nơi đây không chỉ là “lá phổi xanh” của tỉnh Hà Tĩnh mà còn là khu rừng có vai trò quan trọng trong bảo tồn đa dạng sinh học, điều tiết khí hậu và phát triển du lịch sinh thái. Vườn Quốc gia Vũ Quang còn được biết đến là Vườn Di sản ASEAN có đến 76% diện tích rừng nguyên sinh với hệ động thực vật vô cùng phong phú.
Xác định phương châm “phòng cháy hơn chữa cháy”, hằng năm Vườn Quốc gia Vũ Quang chủ động xây dựng phương án ứng phó mùa nắng nóng, tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm các vụ việc, đồng thời đưa ra nhiều giải pháp sáng tạo, linh hoạt để bảo vệ rừng hiệu quả.
Đẩy mạnh huấn luyện, ứng dụng công nghệ hiện đại
Một trong những điểm nổi bật trong công tác PCCCR năm 2024 – 2025 tại Vườn Quốc gia Vũ Quang là việc chú trọng tập huấn chuyên sâu cho cán bộ, viên chức và người lao động. Đặc biệt, nội dung huấn luyện sử dụng thiết bị bay không người lái (drone) đã được đưa vào thực tiễn, hỗ trợ đắc lực trong việc giám sát, phát hiện sớm các điểm có nguy cơ cháy. Đây được đánh giá là bước tiến trong việc áp dụng công nghệ số vào bảo vệ rừng, đặc biệt trong bối cảnh địa hình vùng núi phức tạp, diện tích rừng lớn như Vũ Quang.
Cán bộ Vườn Quốc gia Vũ Quang thực hành thiết bị bay không người lái vào công tác BVR, PCCCR
Tăng cường phối hợp, kiểm soát chặt chẽ người và phương tiện ra vào rừng
Trước diễn biến thời tiết cực đoan, có thời điểm nền nhiệt lên tới 38 – 39°C, Vườn Quốc gia Vũ Quang đã thiết lập các chốt kiểm soát, duy trì trực 24/24h tại những khu vực có nguy cơ cao, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị như Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 3, Đồn Biên phòng Hương Quang, chính quyền xã Vũ Quang…
Tại các chốt, lực lượng chức năng không chỉ kiểm tra, kiểm soát người và phương tiện ra vào rừng, mà còn tuyên truyền, nhắc nhở người dân không mang lửa, chất dễ cháy vào rừng, kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy.
Chủ động phát dọn đường băng cản lửa
Mỗi năm, đơn vị chủ trì phát quang khoảng 4 km đường băng cản lửa, với chiều rộng từ 8–10m; đồng thời xử lý thực bì ở các khu vực nhạy cảm như rừng gần khu dân cư, vùng tiếp giáp đất sản xuất nông nghiệp. Hoạt động này được tổ chức bài bản, huy động sự tham gia của lực lượng kiểm lâm, quân sự, công an, đoàn thanh niên, giúp ngăn cháy lan nếu có sự cố xảy ra.
Phát dọn đường băng cản lửa PCCCR năm 2025 tại Vườn Quốc gia Vũ Quang với sự tham gia của nhiều lực lượng chức năng.
Sẵn sàng phương án ứng cứu theo phương châm “4 tại chỗ”
Tại các trạm quản lý rừng, công tác trực gác, bảo dưỡng thiết bị, chuẩn bị hậu cần luôn được thực hiện nghiêm túc. Hệ thống bình cứu hỏa, máy thổi gió, máy cắt thực bì, dụng cụ chữa cháy thủ công… được kiểm tra định kỳ và đặt tại các vị trí sẵn sàng huy động. Đồng thời, nhu yếu phẩm như nước uống, lương khô, áo mưa, đèn pin… cũng được dự trữ, bảo đảm khả năng ứng phó theo phương châm “chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ, hậu cần tại chỗ”.
Huy động người dân vùng đệm cùng vào cuộc
Một giải pháp được Vườn Quốc gia Vũ Quang đặc biệt chú trọng trong nhiều năm qua là phát huy vai trò của người dân vùng đệm. Đơn vị đã phối hợp với chính quyền các xã như Vũ Quang, Hương Bình, Sơn Kim,… tổ chức ký cam kết PCCCR với hơn 1.700 hộ dân thuộc 16 thôn vùng giáp ranh rừng. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền qua các buổi họp thôn, truyền thanh cơ sở, trường học… nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm bảo vệ rừng trong cộng đồng dân cư.
Tổ chức họp dân tuyên truyền về công tác bảo vệ rừng, PCCCR.
Tuần tra gốc, xác định “điểm nóng”
Từ đầu năm đến nay, Vườn đã tổ chức hơn 600 lượt tuần tra, kiểm tra rừng tại gốc – một con số phản ánh sự vào cuộc mạnh mẽ, thường xuyên và không chủ quan. Các tổ tuần tra được giao nhiệm vụ cập nhật tình hình rừng, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, chủ động khoanh vùng các “điểm nóng” có nguy cơ cao như khu vực giáp biên giới, rừng già có thảm thực vật dễ bắt lửa…
Ông Nguyễn Danh Kỳ – Giám đốc Vườn Quốc gia Vũ Quang cho biết: “Để bảo vệ an toàn hơn 57.000 ha rừng và đất lâm nghiệp, chúng tôi đã kịp thời triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, linh hoạt. Trong đó, đặc biệt chú trọng phương châm ‘phòng là chính’, nâng cao nhận thức người dân, siết chặt công tác quản lý, giám sát, tăng cường phối hợp với các lực lượng và ứng dụng công nghệ hiện đại để phát hiện, xử lý nguy cơ cháy sớm nhất.”
Giữ rừng là giữ sinh kế và hệ sinh thái
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, công tác phòng cháy chữa cháy rừng không chỉ là nhiệm vụ cấp thiết theo mùa vụ mà còn là trách nhiệm lâu dài để giữ gìn sinh kế cho người dân, bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên quý giá, đa dạng sinh học phong phú và ổn định môi trường sống.
Thực tế cho thấy, chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, các ngành chức năng và sự tham gia tích cực của cộng đồng, công tác bảo vệ rừng và PCCCR mới thực sự hiệu quả. Với tinh thần chủ động, quyết liệt và bài bản, tin rằng Vườn Quốc gia Vũ Quang sẽ tiếp tục giữ vững màu xanh đại ngàn giữa cao điểm nắng hạn, góp phần bảo vệ tài nguyên rừng quý giá cho hôm nay và mai sau. Đồng thời là tiền đề để xây dựng trình UNESCO công nhận Vườn Quốc gia Vũ Quang trở thành Khu dự trữ sinh quyển thế giới trong tương lai./.
Trương Thị Quyên
