Dự án SIPA tại Hà Tĩnh đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc hỗ trợ người dân thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua những mô hình sinh kế bền vững. Giai đoạn 2 của dự án tiếp tục được khởi động với kỳ vọng nâng cao khả năng chống chịu của cộng đồng và bảo vệ hệ sinh thái trước diễn biến thời tiết ngày càng cực đoan.
Trong giai đoạn 1 (2020 – 2022), với sự hỗ trợ từ Dự án “Hỗ trợ Việt Nam thực hiện Thỏa thuận Paris tại Hà Tĩnh” (SIPA Hà Tĩnh), Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Nông lâm Quốc tế (ICRAF Việt Nam) đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ các nông hộ nhỏ tại những địa bàn dễ bị tổn thương nhằm áp dụng các biện pháp thích ứng dựa vào hệ sinh thái (EbA) và nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu (CSA). Kết quả mô hình không chỉ mang lại hiệu quả thiết thực cho các hộ tham gia mà còn tạo tác động tích cực đối với phát triển nông nghiệp bền vững tại địa phương.
Dự án giai đoạn 1 được triển khai tại 2 huyện Hương Sơn và Can Lộc, sau đó nhân rộng sang Vũ Quang và Hương Khê – những khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai và thời tiết đoan. Các xã được lựa chọn gồm Sơn Tiến, Sơn Hồng (Hương Sơn) và thị trấn Đồng Lộc, Vượng Lộc (Can Lộc) với 5 mô hình: nuôi ong dựa vào hệ sinh thái vườn đồi, rừng; phát triển hệ sinh thái vườn đồi tổng hợp; nuôi tôm càng xanh luân canh cá nước ngọt kết hợp phát triển hệ sinh thái vườn hồ; trồng cỏ chăn nuôi chịu hạn và chất lượng và sản xuất hành tăm luân canh cây họ đậu gắn với chuỗi sản phẩm OCOP. Tổng cộng có 234 hộ tham gia mô hình, 3.602 hộ hưởng lợi trực tiếp và trên 30.000 hộ hưởng lợi gián tiếp. Thông tin, tài liệu và hướng dẫn kỹ thuật từ dự án cũng đã tiếp cận hơn 50.000 lượt người thông qua mạng xã hội và phương tiện truyền thông.
Kết quả mô hình SIPA giai đoạn 1
Các mô hình đã khẳng định rõ hiệu quả. Mô hình nuôi ong giúp tăng đa dạng sinh học, giảm khai thác mật ong tự nhiên và nâng năng suất mật lên 1,5 lần so với phương thức truyền thống. Mô hình trồng cỏ chịu hạn giúp các hộ chủ động được 50 – 70% nguồn thức ăn chăn nuôi, thay đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao năng lực ứng phó với hạn hán. Mô hình hệ sinh thái vườn đồi tổng hợp góp phần tăng hiệu quả sử dụng đất, nâng cao chất lượng nông sản và bảo vệ tài nguyên đất – nước. Nhìn chung, các mô hình EbA/CSA đã định hướng sản xuất theo ba tiêu chí: (1) bền vững và cải thiện sinh kế; (2) thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua bảo vệ hệ sinh thái; (3) giảm tác động tiêu cực đến môi trường và xói mòn đất.
Tiếp nối những thành công trên, ngày 31/10/2025 Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh phối hợp với Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) tổ chức Hội thảo “Lập kế hoạch triển khai các giải pháp thích ứng dựa vào tự nhiên (NbSA/CSA)” nhằm khởi động Dự án Hỗ trợ Việt Nam thực hiện Thỏa thuận Paris – Giai đoạn II (VN-SIPA II). Giai đoạn 2 được triển khai từ tháng 11/2025 đến 9/2027, trong đó Trung tâm Khuyến nông tiếp tục là đơn vị chủ trì các hoạt động dự án.
Khởi động dự án SIPA giai đoạn 2
Để thực hiện mục tiêu dự án, Trung tâm Khuyến nông tập trung vào ba nhóm giải pháp: (1) Xây dựng các mô hình sinh kế áp dụng giải pháp NbSA/CSA thuộc các HSTXH bị tổn thương đã lựa chọn, có sự tham gia của nông hộ, đặc biệt các hộ do phụ nữ làm chủ. Việc thực hiện các mô hình thí điểm và lồng ghép nhân rộng một số hoạt động thích ứng đã được triển khai trước đây trên địa bàn tỉnh sẽ giúp giảm thiểu các tác động của BĐKH, tăng cường khả năng chống chịu, phục hồi hệ sinh thái và đa dạng sinh học, qua đó cải thiện thu nhập và có tiềm năng nhân rộng trong thời gian tới; (2) Nâng cao nhận thức và kiến thức kỹ thuật cho cộng đồng địa phương về các giải pháp NbSA/CSA, cải thiện kỹ thuật canh tác và năng lực thích ứng, sản xuất bền vững thông qua việc tổ chức các lớp tập huấn về kỹ thuật sản xuất về đối tượng cây trồng/vật nuôi cụ thể phù hợp với từng địa phương; tổ chức tham quan học tập kinh nghiệm ở trong và ngoài tỉnh đã triển khai thành công các mô hình/giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu phù hợp với mô hình lựa chọn tác động; tổ chức các cuộc hội thảo tổng kết và chia sẻ kết quả, kinh nghiệm tại địa phương nhằm nhân rộng mô hình trên toàn tỉnh (3) Thông tin và tuyên truyền về các giải pháp kỹ thuật, kết quả và kinh nghiệm thực hiện NbSA/CSA thông qua việc xây dựng hướng dẫn kỹ thuật thực hiện NbSA/CSA của các mô hình, viết các tin bài về quá trình thực hiện và kết quả thực hiện mô hình và chia sẻ trên các phương tiện thông tin đại chúng tại địa phương (truyền hình, websites…) và xây dựng các video truyền hình để chia sẻ cho cộng đồng.
Việc khởi động SIPA giai đoạn 2 tại Hà Tĩnh thể hiện sự cam kết mạnh mẽ của địa phương trong thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững ứng phó với biến đổi khí hậu. Với nền tảng thành công đã được chứng minh ở giai đoạn 1, dự án được kỳ vọng sẽ tiếp tục tạo sức lan tỏa rộng hơn, góp phần bảo vệ hệ sinh thái, nâng cao sinh kế và năng lực chống chịu của người dân. SIPA2 không chỉ là kế thừa mà còn là bước tiến mới hướng đến một nền nông nghiệp xanh, an toàn và bền vững cho tương lai.
Thái Thơm
