Dưa lê là cây trồng có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện khí hậu và đất đai của Hà Tĩnh. Để đạt năng suất và chất lượng tốt nhất, người trồng cần tuân thủ các kỹ thuật trồng và chăm sóc đúng quy trình.

1. Thời vụ trồng

Trồng từ tháng 2 đến tháng 9 âm lịch.

2. Ngâm ủ, ươm cây

 – Lượng giống:  từ 400 – 500 gram/ha.

– Ngâm hạt trong nước sạch 2 giờ, nhiệt độ thích hợp tốt nhất cho nảy mầm là 28 – 32⁰C, sau đó cho vào khăn ẩm ủ khoảng 24 – 36 giờ hạt nẩy mầm.

– Có thể gieo trực tiếp hạt ra ruộng hoặc ươm cây trong vườn ươm với thời gian 10 – 14 ngày, khi cây xuất hiện lá thật thứ 2 thì tiến hành trồng.

3. Mật độ và khoảng cách

– Hàng đôi: 0,5cm x 1,5m. 25.000 cây/ha.

– Hàng đơn: 0,5cm x 4m. 9.000 – 10.000 cây/ha.

4. Làm đất, lên luống

 Đất cày bừa kỹ, làm sạch cỏ dại. Xử lý đất trồng bằng vôi bột (30- 40kg/sào) hoặc chế phẩm nấm đối kháng Trichodecma. Lên luống rộng 1,8 – 2m cả rãnh, cao 25 – 30cm, rãnh rộng 30 – 35cm. Luống thoải dần về hai bên mép. Nên dùng màng phủ chuyên dùng.

5. Chăm sóc

5.1. Bón phân  

* Lượng phân bón

Lượng phân bón cho 1 sào là 300kg phân chuồng hoặc phân hữu cơ vi sinh (30kg) + 7- 8kg u rê + 10 -12kg kali + 25 – 30 kg supe lân.

* Cách bón

– Bón lót toàn bộ phân chuồng và 3kg u rê + 3kg kali vào rạch cách gốc dưa 20cm.

– Bón thúc lần 1, kết hợp với vun xới sau trồng 15 – 20 ngày: Bón 2kg đạm + 2 kg kali.

– Bón thúc lần 2: Khi có hoa cái nở, bón 2kg đạm + 2 kg kali.

– Bón thúc lần 3: Sau trồng 40 – 45 ngày, bón hết lượng phân còn lại.

  Lưu ý:Trước lần bón thúc đợt 1 có thể tưới nhử cho cây dưa non bằng 0,5 kg u rê + 1kg supe lân kết hợp với phun phân vi lượng qua lá. Tốt nhất nên sử dụng phân bón chuyên dùng cho dưa để bổ sung dinh dưỡng cho dưa kịp thời.

5.2. Bấm ngọn, tỉa nhánh, để trái, tưới nước:

– Bấm ngọn: Cây được 5 – 6 lá thật bắt đầu bấm ngọn, để lại 3 – 4 nhánh cấp 1 to khỏe nhất; khi nhánh cấp 1 được 15 -16 lá tiến hành bấm ngọn.

– Tỉa quả: Cây cho trái chủ yếu trên nhánh cấp 2 nhánh cấp 2. Mỗi cây để 7-10 quả, không nên để quả quá nhiều.

– Việc tỉa nhánh, bấm ngọn, để quả nên thực hiện vào buổi sáng tránh tạo cơ hội cho mầm mống bệnh xâm nhập qua vết thương.

5.3. Tưới nước

– Từ khi gieo trồng đến chuẩn bị ra hoa tưới nước vừa đủ để cây không phát triển quá mạnh. Cây chuẩn bị ra hoa cần giảm lượng nước để cây dễ đậu quả. Cây nở hoa 5-7 ngày nên duy trì lượng nước tưới đến khi chuẩn bị thu hoạch 10 ngày, giảm lượng nước tưới để đảm bảo chất lượng dưa.

6. Phòng trừ sâu bệnh

6.1. Sâu hại chính

* Bọ trĩ (Thrips Palmi ):

– Đặc điểm hình thái – sinh học:

– Điều kiện phát sinh, gây hại:

Bọ trĩ gây hại nặng từ giai đoạn cây con đến ra hoa, đậu trái. Bọ trĩ hút nhựa làm đọt và lá non xoăn lại. Mật độ cao làm cây cằn cỗi không phát triển được, đọt dưa chùn lại, lá vàng và khô, hoa rụng, không đậu trái hoặc trái không lớn. Bọ trĩ gây hại nặng làm đọt non sượng, ngóc đầu lên cao, hiện tượng này nông dân gọi là dưa “đầu lân” hay “bắn máy bay”. Bọ trĩ cũng là môi giới lan truyền bệnh khảm cho cây dưa.

Bọ trĩ phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết nóng và khô, có tính kháng thuốc cao. Gặp điều kiện thích hợp, bọ trĩ phát triển rất nhanh, dễ gây thành dịch, ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng và năng suất dưa lê.

Vòng đời bọ trĩ tương đối ngắn, trung bình 15-18 ngày.

– Biện pháp phòng trừ:

+ Nên trồng luân canh với những loại cây trồng khác (trừ họ bầu, bí, dưa)

+ Sử dụng màng phủ nông nghiệp trồng dưa

+ Bón phân, tưới nước đầy đủ cho dưa sinh trưởng tốt

+ Khi phát hiện có bọ trĩ có thể phun các loại thuốc sau: JUST 050EC, DIRECTOR 70EC, SILSAU 5.5EC, SILSAU SUPER 3EC, CHIEF 520WP, VITASHIELD GOLD 600EC, TASODANT 600EC, RAMBO 5SC, . . .

Chú ý nên phun thuốc vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát vì lúc này bọ trĩ bò ra ngoài nên thuốc dễ dàng tiếp xúc và cho hiệu quả cao, đồng thời cũng nên phun luân phiên các loại thuốc khác nhau để tránh hiện tượng bọ trĩ kháng thuốc.

*  Rầy mềm (Aphis gossypii):

– Đặc điểm hình thái – sinh học:

Con trưởng thánh có hai dạng:

+ Dạng không cánh: Toàn thân màu xanh đen, xanh thẩm và có phủ sáp, một ít cá thể có dạng màu vàng xanh.

+ Dạng có cánh: Đầu và ngực màu nâu đen, bụng màu vàng nhạt, xanh nhạt, có khi xanh đậm, phiến lưng ngực trước màu đen. Mắt kép to. Ống bụng đen.

– Điều kiện phát sinh, gây hại

Cả ấu trùng và thành trùng tập trung mặt dưới lá, nhất là đọt non, bông, chồi hút nhựa của cây làm lá bị quăn queo và phân tiết ra thu hút nhiều nấm đen bao quanh làm ảnh hưởng đến sự phát triển của trái. Trong giai đoạn có hoa nếu bị rầy tấn công với mật số cao thì hoa dễ bị rụng, nhất là vào thời kỳ cho trái non, gây hiện tượng rụng trái hay trái bị méo mó.

Ngoài ra, rầy còn là tác nhân truyền bệnh virus cho cây. Sau cùng làm cây bị mất sức, lùn và chết.

– Biện pháp phòng trừ:

+ Thu gom và tiêu hủy các phần bị rầy mềm gây hại

+ Thường xuyên kiểm tra ruộng dưa để phát hiện sớm và có biện pháp phòng trừ kịp thời. Khi phát hiện rầy mềm gây hại có thể phun các loại thuốc sau: JUST 050EC.

DIRECTOR 70EC, SILSAU 5.5EC, SILSAU SUPER 3EC, CHIEF 520WP, TASODANT 600EC, VITASHIELD GOLD 600EC, SOUTHSHER 10EC, RAMBO 5SC.

6.2. Bệnh hại chính

* Chết héo cây con (lở cổ rễ, héo tóp thân):

– Tác nhân gây hại: do nấm Rhizoctonia solani

– Triệu chứng:

Nấm xâm nhập vào cổ rễ cây con chỗ giáp mặt đất, vết bệnh có màu nâu đen, bệnh tấn công làm cổ rễ teo tóp lại và thối cổ rễ, lá vẫn còn xanh sau héo dần, cây ngã ngang và chết. Bệnh thường phát sinh gây hại chủ yếu ở giai đoạn cây con.

Nấm tồn lại trên tàn dư cây trồng và trong đất trong vài năm, khi gặp điều kiện thuận lợi nấm sẽ xâm nhập vào gốc cây và gây hại. Điều kiện thời tiết nóng, ẩm độ cao rất thích hợp cho nấm phát triển mạnh.

– Biện pháp phòng trị:

+ Vệ sinh đồng ruộng, cày phơi đất và xử lý đất, thu gom và tiêu hủy các tàn dư thực vật trước khi gieo trồng.

+ Luân canh với các loại cây trồng khác họ

+ Khi phát hiện bệnh, có thể phun các loại thuốc sau: DITHANE M45 80WP, MANTHANE M46- 80WP, CHAMPION 77WP, HECWIN 5SC, JACK M9 72WP. . .

* Bệnh nứt thân chảy nhựa (bệnh bả trầu):

– Tác nhân gây hại: do nấm  Mycosphaerella melonis

– Triệu chứng:

+ Trên lá: vết bệnh lúc đầu là những chấm nhỏ màu nâu nằm thành từng đám như bị phun cổ trầu lên lá, bệnh thường xuất hiện từ bìa lá lan vào theo những mảng hình vòng cung, trên đó có các ổ bào tử màu đen, lá bị cháy, khô rụng.

+ Trên thân: nhất là nhánh thân, đốm bệnh có hình bầu dục, màu xám trắng, hơi lõm, làm khuyết thân hay nhánh nơi bị bệnh. Trên vết bệnh nhựa cây ứa ra thành giọt, sau đó đổi thành màu nâu đen và khô cứng lại, vỏ thân nứt ra. Bệnh làm héo dây và nhánh.

+ Trên trái: lúc đầu có những đốm nhũn nước, sau đó đốm bệnh khô, có màu nâu và bị nứt nẽ. Ngoài ra bệnh còn gây hại trên cuống trái làm cho trái không phát triển được hoặc bị rụng.

Nấm tồn tại trong tàn dư cây bệnh, lây lan bằng bào tử. Thời tiết nóng và mưa nhiều thích hợp cho bệnh phát triển. Bệnh lây lang nhanh, nếu không phòng trị kịp thời có thể làm thất thu.

– Biện pháp phòng trị:

+ Thu gom và tiêu hủy tàn dư cây trồng

+ Bón phân cân đối, tránh bón thừa phân đạm.

+ Kiểm tra ruộng dưa thường xuyên, khi phát hiện bệnh tiến hành phun ướt đều hai mặt lá bằng các loại thuốc phòng trị sau: DITHANE M45 80WP, MANTHANE M46- 80WP, CHAMPION 77WP, SUPER ONE 300EC, JACK M9 72WP. . .

7. Thu hoạch

– Trong quá trình chăm sóc nên che quả dưa bằng lá để quả dưa không bị ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp làm mất màu tự nhiên và xuất hiện nhiều vân xanh.

-Dưa lê khi chín có mùi thơm hấp dẫn, nếu côn trùng đến phá cần phải kê kích quả ngay từ khi quả còn xanh.

– Từ lúc trồng đến khi thu hoạch khoảng 60 ngày, từ lúc hoa cái tàn đến khi quả chín khoảng 30 – 35 ngày, lúc này quả dưa có màu trắng sáng (bạch lê).

– Thời gian cho thu hoạch rộ khoảng 25 – 30 ngày. Thu hoạch dưa xong nên xếp dưa ở nơi thoáng mát khoảng 1 – 2 ngày để tăng phẩm chất và hương vị dưa lê.

Kiều Thơ