Khởi đầu từ 6 cặp dúi giống má đào Thái Lan, đến nay, mô hình nuôi dúi của anh Nguyễn Trọng Nga, ở thôn Bắc Bình, xã Thạch Lạc, tỉnh Hà Tĩnh đã phát triển lên cả 100 con vừa cho sinh sản để bán con giống vừa bán thương phẩm. Mô hình đang phát triển tốt và đem lại giá trị kinh tế cao.

Anh Nguyễn Trọng Nga vốn làm nghề nuôi tôm trong nhiều năm. Tuy nhiên, nghề nuôi tôm ngày càng khó khăn, nhất là cơ sở hạ tầng ngày càng xuống cấp, dịch bệnh thường xảy ra, vốn đầu tư không hề nhỏ nhưng hiệu quả kinh tế đem lại khá bấp bênh, nên anh đã đầu tư thêm vào lĩnh vực chăn nuôi.

Anh Nga kể, một lần xem trên tivi thấy người ta nuôi dúi hay quá, lại thấy nhà mình có vườn rộng, các loại thức ăn như ngô, tre, mía rất sẵn nên anh đã ra tận một số cơ sở nuôi dúi lớn tại tỉnh Bắc Giang học hỏi. Để thử sức, đầu tháng 6/2023 anh mua 6 cặp dúi má đào Thái Lan về thả nuôi để xem dúi có thích nghi tốt với điều kiện khí hậu địa phương không rồi mới mở rộng quy mô.

“Trước đó, được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, tôi đã hoàn tất hồ sơ cần thiết, được ngành chức năng, các đơn vị liên quan cấp phép gây nuôi động vật rừng thông thường, đảm bảo đáp ứng đầy đủ điều kiện nuôi, xuất bán theo quy định.”. Anh Nga cho hay.

Tuy nhiên, do chưa có kinh nghiệm nên lứa dúi đầu tỷ lệ sống không cao, chậm phát triển. Sau lần ấy, anh Nga mở rộng xây thêm các ô chuồng, làm trần chống nóng, lắp quạt trần và cả điều hòa nhiệt độ, dùng gạch men khổ 60x60cm xây ngăn thành từng ô và tiếp tục mua thêm 15 cặp, thế nhưng kết quả vẫn không như mong đợi.

“Qúa trình chăm sóc, tôi đã rất khắt khe từng khâu kỹ thuật từ đầu tư chuồng trại đến quy trình chăm sóc bài bản, nhưng đàn dúi vẫn chậm lớn, mỗi con chỉ đạt kích cỡ thương phẩm 2-2,5 kg, trong khi đó, dúi má đào đảm bảo tiêu chuẩn xuất bán thịt phải 4-5kg. Không nản lòng, tôi tìm hiểu nhiều cơ sở và nhận ra là do con giống mình mua không phải giống thuần nên không đảm bảo chất lượng.”. Anh Nga trải lòng.

Mô hình nuôi dúi không làm ảnh hưởng môi trường, phù hợp chăn nuôi nông hộ.

Không nản chí, cuối năm 2023, qua tìm hiểu kỹ, anh không mua giống ở cơ sở cũ mà quyết đặt mua 21 cặp giống dúi má đào gốc từ Thái Lan, giá 6 triệu đồng/cặp, cao hơn lần trước gần 2 triệu/cặp, con giống đảm bảo chất lượng nên toàn bộ số dúi này phát triển rất tốt, không hề thất thoát một con nào.

“Thử sức với nghề mới nên tôi đã phải mất  ăn mất ngủ không biết bao ngày đêm để theo dõi tỷ mỹ tập tính của chúng. Dúi thích ở nơi tối, khô, mát, yên tĩnh. Mắt của dúi kém nhưng mũi rất thính, chúng hay ngửi theo hướng gió, chỉ cần có mùi lạ là kêu loạn lên, nhốn nháo. Vì thế, chuồng nuôi khi nào cũng được vệ sinh sạch sẽ, không để thức ăn dư thừa, mùa đông đủ ấm, mùa hè phải bật quạt trần liên tục, nhiệt độ cao trên 30 độ là phải bật điều hòa chúng mới chịu. Nhưng điều quan trọng đầu tiên đó là phải lựa chọn được con giống chất lượng.”. Anh Nga bật mí.

Cũng theo anh Nga, dúi có sức đề kháng tốt nhưng thi thoảng cũng mắc bệnh theo mùa. Vào mùa xuân, thời tiết ấm ẩm, chúng thường thở khò khè, mồm chảy dãi nên để phòng phải bố trí chuồng trại thật khô thoáng, còn một khi đã bị thì điều trị thuốc thú y của chó mèo nhưng lúc được, lúc không. Ngoài bệnh hô hấp dúi còn dễ mắc tiêu chảy nên thức ăn phải để ráo nước, làm sạch tạp chất nhất là các con bọ trên thân cây mía, cây tre.

Giữa năm 2024, đàn dúi bắt đầu sinh sản, mỗi dúi mẹ cho 4-6 con nhưng anh để gây giống tiếp mấy lứa rồi mới bán. Khi bán lứa dúi đầu tiên lãi được hơn 20 triệu đồng anh quyết định bỏ nghề nuôi tôm để chuyên tâm vào nghề mới. Trải qua nhưng khó khăn ban đầu,  nhưng nhờ kiên trì và chịu khó học hỏi, anh đã nắm vững được kỹ thuật và có kinh nghiệm chăm sóc cũng như cách phòng trừ dịch bệnh nên đàn dúi phát triển tốt hơn. Đến nay, đàn dúi của gia đình luôn duy trì 100 con gồm cả dúi sinh sản và dúi thương phẩm.

Nói về việc lựa chọn dúi má đào, anh Nga chia sẻ, qua tìm hiểu, nhận thấy mặc dù cùng thời gian nuôi như nhau nhưng dúi má đào đẻ sai hơn dúi mốc, trung bình 4-6 con/lứa, còn dúi mốc 3-4 con/lứa và quan trọng hơn là trọng lượng của dúi má đào trưởng thành lên tới 4-5 kg. Dúi má đào có giá cao hơn các giống dúi mốc, mỗi cặp giống dúi má đào loại 1 kg/con có giá 5-6 triệu đồng, nhưng mỗi cặp giống dúi mốc loại 1kg/con giá 1,2-1,5 triệu đồng; mỗi kg dúi má đào thương phẩm có giá 600.000- 700.000đồng, còn dúi mốc chỉ 500.000đ.

Hiện, với chuồng nuôi rộng 70m² anh Nga thiết kế 100 ô chuồng, trong đó 50 ô nuôi dúi mẹ, 50 ô nuôi dúi con và dúi thương phẩm; còn số dúi bố luân phiên nhau ghép cặp với dúi mẹ 10-15 ngày/lần, khi thấy biểu hiện chửa thì tách ra nên không cần phải có chuồng riêng.

Thức ăn của dúi chủ yếu là mía, tre, cỏ voi, ngô hạt được anh trồng trong vườn và một số có sẵn tại địa phương nên rất chủ động.Thức ăn được anh Nga lựa chọn kỹ lưỡng, bảo quản sạch sẽ, khô ráo, không bị mốc, nếu thức ăn không đảm bảo, dúi dễ bị đau bụng, rất khó chữa trị.

Nhận thấy nuôi dúi không cần nhiều diện tích, không gây ảnh hưởng môi trường xung quanh, phù hợp với chăn nuôi nông hộ, anh Nga đang có ý định mở rộng thêm ô chuồng, sẵn sàng cung cấp con giống và chia sẻ kinh nghiệm cho những ai có ý định nuôi dúi.

Theo tính toán của anh Nga, mỗi loại dúi có một lợi thế riêng, nhưng với dúi má đào khi nuôi để lấy thịt, chi phí thức ăn hết khoảng 600.000-700.000đồng, lúc xuất bán nặng 4 kg là được 2,4 triệu đồng trong đó lãi 1,7-1,8 triệu đồng. Với đàn dúi của gia đình, đến nay đã xuất bán được gần 50 con, sau khi trừ chi phí  cho lãi gần 100 triệu đồng.

Từ khi chuyển sang chăn nuôi dúi má đào Thái Lan, anh Nguyễn Trọng Nga có thu nhập ổn định.

Điều làm anh Nga tâm đắc hơn đó là nuôi dúi nhàn hơn nhiều nghề khác, hoàn toàn tận dụng thời gian rảnh rỗi, không cần nhiều nhân công và có thể kết hợp làm được nhiều việc khác. Nuôi cả trăm con nhưng chỉ cần một lao động là đủ, mỗi ngày chỉ cần dọn phân dúi một lần để đỡ tích tụ gây lên men, sinh bệnh và cho chúng ăn một bữa cố định vào 5 giờ chiều. Việc đi lấy thức ăn như tre, mía rồi chặt, cưa khúc chia theo khẩu phần ăn của từng con dúi cũng không  mất quá nhiều công sức, tính ra chỉ mất khoảng 3-4 giờ lao động mỗi ngày.

Nói về mô hình nuôi dúi của anh Nguyễn Trọng Nga, ông Dương Kim Tuấn – Phó Trưởng phòng Kinh tế xã Thạch Lạc đánh giá: Đây là mô hình nuôi dúi đầu tiên trên địa bàn xã và bước đầu cho thấy rất có hiệu quả kinh tế. Trong điều kiện chăn nuôi lợn, gà ở nông hộ thường gây ô nhiễm môi trường cần hạn chế thì nuôi dúi là mô hình kinh tế phù hợp với những gia đình có điều kiện diện tích vườn hộ rộng. Chính sự chịu khó tìm tòi học hỏi cũng như nhạy bén trong chuyển đổi cách làm ăn của anh Nguyễn Trọng Nga đã mở ra hướng phát triển kinh tế mới cho người dân địa phương. Chúng tôi sẽ tiếp tục vận động, tuyên truyền để người dân tham quan học hỏi và nhân rộng mô hình trong thời gian tới.

Nguyễn Hoàn