Giữa những ngày hè rực nắng, thôn Sông Con, xã Quang Diệm (huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh) bừng lên sức sống mới khi những vườn thanh long ruột đỏ bước vào vụ thu hoạch. Trên khắp triền đồi, sắc đỏ thanh long nổi bật giữa màu xanh bạt ngàn của cây cối, báo hiệu một mùa quả ngọt.
Là một trong những hộ tiên phong mạnh dạn chuyển đổi đất đồi sang trồng thanh long ruột đỏ, gia đình chị Nguyễn Thị Thương và anh Lê Văn Thuật đã quyết tâm đầu tư gần 1,5 ha trồng hơn 500 trụ thanh long. Sau 4 năm kiên trì chăm sóc, ứng dụng kỹ thuật mới, vườn cây của gia đình đã cho thu hoạch ổn định, quả to đẹp, ruột đỏ tươi, vị ngọt đậm đà.
Người dân trồng thanh long trên đồi Sông Con phấn khởi trước vụ mùa bội thu.
Nhờ kiên trì đầu tư, áp dụng đúng quy trình kỹ thuật, mô hình trồng thanh long ruột đỏ của gia đình chị Thương – anh Thuật ở thôn Sông Con đã mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội. Mỗi đợt thu hoạch, vườn thanh long cho sản lượng từ 6 – 8 tạ quả, với giá bán tại vườn dao động 30.000 – 45.000 đồng/kg, có thời điểm đạt tới 50.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí đầu tư, bình quân mỗi năm mô hình này đem về lợi nhuận khoảng 200 triệu đồng – con số mơ ước đối với nhiều hộ nông dân miền núi.
Không chỉ tạo nguồn thu nhập chính cho gia đình, vườn thanh long còn giải quyết việc làm thời vụ cho 3 – 4 lao động địa phương, mỗi người có thu nhập 200.000 đồng/ngày, góp phần tăng thu nhập, ổn định đời sống cho bà con nông thôn. Điều này cho thấy, mô hình trồng thanh long ruột đỏ không chỉ giúp làm giàu cho hộ gia đình mà còn có tác động lan tỏa về mặt xã hội, tạo việc làm, giảm tỷ lệ lao động nhàn rỗi.
Theo chia sẻ của anh Lê Văn Thuật – một trong những hộ tiên phong, để cây thanh long đạt năng suất cao, người trồng phải chú trọng từ khâu dựng trụ vững chắc, tỉa cành hợp lý, bón phân hữu cơ đúng kỹ thuật đến việc sử dụng hệ thống thắp đèn điện vào ban đêm nhằm kích thích ra hoa trái vụ. Nhờ áp dụng đồng bộ các giải pháp kỹ thuật này, vườn thanh long của gia đình cho thu hoạch gần như quanh năm, không phụ thuộc vào mùa vụ chính, qua đó giúp tăng sản lượng, nâng cao giá trị kinh tế.
Từ mô hình thành công của gia đình chị Thương – anh Thuật, nhiều hộ dân trong thôn đã học hỏi và làm theo. Đến nay, toàn thôn Sông Con đã phát triển gần 10 ha trồng thanh long ruột đỏ, chủ yếu là giống chất lượng cao phù hợp điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng địa phương. Các hộ đi sau như anh Nguyễn Văn Hòa, chị Trần Thị Hường đã bắt đầu cho thu hoạch, đem lại nguồn thu nhập ổn định từ 80 – 100 triệu đồng mỗi năm, cao hơn hẳn so với trồng keo, sắn trước đây – những cây trồng truyền thống cho giá trị thấp, thu nhập bấp bênh.
Mặc dù vậy, điều khiến nhiều hộ trồng thanh long ở Sông Con còn trăn trở là sản phẩm chưa được xây dựng thương hiệu riêng, chưa có mã số vùng trồng, tem QR để truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Do đó, quả thanh long hiện vẫn chủ yếu tiêu thụ qua thương lái, chưa tiếp cận được các kênh phân phối hiện đại như siêu thị, cửa hàng nông sản hay xuất khẩu chính ngạch. Anh Lê Văn Thuật bày tỏ mong muốn: “Chúng tôi rất cần sự hỗ trợ từ chính quyền và ngành chức năng để xây dựng nhãn hiệu tập thể, cấp mã vùng trồng. Khi sản phẩm có thương hiệu và truy xuất rõ ràng, đầu ra sẽ rộng mở hơn, giá trị sẽ tăng cao hơn nữa.”
Chính quyền địa phương cũng đã nhận thấy tiềm năng từ mô hình này. Theo ông Nguyễn Trường Sơn – Chủ tịch UBND xã Quang Diệm, địa phương đã xây dựng kế hoạch mở rộng diện tích thanh long ruột đỏ lên 20 – 25 ha trong thời gian tới. Đồng thời, xã sẽ tiếp tục hỗ trợ người dân về giống cây chất lượng, tập huấn kỹ thuật chăm sóc, áp dụng quy trình sản xuất đạt chuẩn VietGAP nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, chính quyền đang tích cực kết nối với các doanh nghiệp để xây dựng chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ bền vững, đảm bảo đầu ra lâu dài, ổn định cho nông dân.
Những kết quả bước đầu từ mô hình thanh long ruột đỏ ở Sông Con cho thấy, nếu được đầu tư bài bản và có sự hỗ trợ kịp thời, loại cây trồng này hoàn toàn có thể trở thành cây làm giàu cho vùng đồi núi Hương Sơn, góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng hàng hóa, tăng thu nhập bền vững cho nông dân.
Diện tích trồng thanh long ruột đỏ ở thôn Sông Con ngày càng mở rộng, hướng tới sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước.
Theo số liệu từ Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Hương Sơn, toàn huyện hiện có hơn 60 ha thanh long ruột đỏ tập trung tại các xã Sơn Kim, Sơn Tây và Quang Diệm. Trong đó, vùng trồng ở Quang Diệm cho chất lượng quả vượt trội nhờ điều kiện đất pha cát, thoát nước tốt, khí hậu phù hợp. Năng suất bình quân đạt 10 – 12 tấn/ha/năm, cho lợi nhuận cao gấp 4 – 5 lần trồng các cây nguyên liệu truyền thống như keo, sắn.
Ngoài hướng xuất khẩu, địa phương đang lên kế hoạch phát triển loại hình du lịch sinh thái kết hợp trải nghiệm vườn thanh long – một xu hướng đang được ưa chuộng tại nhiều vùng nông thôn. Du khách có thể tham quan vườn cây, thưởng thức trái cây sạch tại chỗ, chụp ảnh “check-in” và mua đặc sản địa phương.
Theo chị Nguyễn Thị Thương, nếu mô hình này được hỗ trợ thêm về kỹ thuật canh tác an toàn, xây dựng thương hiệu và quảng bá sản phẩm ra thị trường, chắc chắn cây thanh long ruột đỏ sẽ giúp người dân vùng đồi Quang Diệm vươn lên làm giàu, ổn định cuộc sống trên chính mảnh đất quê hương. “Nếu được vào siêu thị hay xuất khẩu, giá trị cây thanh long sẽ cao hơn nhiều. Khi đó con em địa phương sẽ không phải đi làm ăn xa, bà con có thể làm giàu ngay tại quê hương,” chị Thương bày tỏ.
Sự thành công của mô hình thanh long ruột đỏ tại thôn Sông Con không chỉ khẳng định tiềm năng phát triển cây trồng mới tại vùng đồi Hương Sơn mà còn mở ra hướng đi mới trong tái cơ cấu nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Đây cũng là tiền đề quan trọng để Quang Diệm vươn lên thành vùng chuyên canh thanh long ruột đỏ lớn nhất tỉnh Hà Tĩnh, đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển kinh tế bền vững của địa phương trong những năm tới./.
Quỳnh Nga
