Trong những năm gần đây, nhiều hộ nông dân ở Hà Tĩnh đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, hướng đến nền nông nghiệp sạch, an toàn và phát triển bền vững. Tại thôn Hương Đại, xã Thượng Đức, mô hình sản xuất rau – quả hữu cơ của gia đình anh Ngô Cao Cường và chị Nguyễn Thị Tuyết đang trở thành điểm sáng điển hình, mang lại thu nhập cao, ổn định và góp phần lan tỏa phương thức sản xuất thân thiện với môi trường.

    Đại diện chính quyền địa phương kiểm tra diện tích dưa chuột đang thời kỳ phát triển, trao đổi kỹ thuật với chủ mô hình

Trước năm 2015, hơn 2 hecta đất canh tác của gia đình chủ yếu được sử dụng để trồng ngô và lạc. Tuy nhiên, năng suất không cao, phụ thuộc nhiều vào thời tiết và hiệu quả kinh tế thấp, khiến anh chị luôn trăn trở tìm hướng đi mới. Sau nhiều chuyến tham quan, học hỏi ở các địa phương khác, đặc biệt là Nghệ An, cùng thời gian tìm hiểu kỹ lưỡng về giống rau, quả tại các cơ sở uy tín ở Hà Nội, anh Cường và chị Tuyết quyết định chuyển đổi toàn bộ diện tích sang trồng rau màu và cây ăn quả theo hướng hữu cơ.

Ngay từ khi bắt tay vào thực hiện, anh chị xác định phải làm nông nghiệp sạch, không lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật hay phân hóa học. Nguồn phân bón chủ yếu là phân chuồng hoai mục, được ủ kết hợp với chế phẩm sinh học nhằm tăng độ tơi xốp, giữ ẩm và cải tạo đất lâu dài. Việc phòng trừ sâu bệnh cũng được thực hiện bằng các biện pháp truyền thống, thân thiện với môi trường như dùng hỗn hợp tỏi, ớt, rượu ngâm để phun phòng bệnh; kết hợp đặt bẫy sinh học để giảm lượng sâu hại ngay trên đồng ruộng. Các loại giống đều được lựa chọn từ những nơi uy tín, đạt chuẩn VietGAP, phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương và cho chất lượng đồng đều.

Để duy trì độ màu mỡ của đất và hạn chế nguy cơ phát sinh sâu bệnh, gia đình thực hiện luân canh liên tục giữa các vụ, lựa chọn “mùa nào rau nấy” nhằm tạo sự phù hợp tối ưu cho từng loại cây trồng. Nhờ hướng đi đúng đắn và phương pháp sản xuất an toàn, nhiều loại rau như súp lơ, bắp cải, bí đỏ, bí xanh, dưa chuột… luôn đạt năng suất cao, mẫu mã đẹp, giữ được hương vị tự nhiên. Các loại cây ăn quả như hồng xiêm, hồng, bưởi, ổi… cũng phát triển tốt, cho sản lượng ổn định quanh năm.

Cán bộ địa phương tham quan khu vực trồng ổi, ghi nhận hiệu quả chăm sóc và năng suất

Mỗi mùa sản xuất, chi phí đầu tư của gia đình dao động trên 50 triệu đồng, bao gồm các khoản như hệ thống ống nước, dàn phun tưới, lưới chắn, nilon phủ bạt, giống và vật tư thiết yếu. Tùy theo loại cây trồng, thời gian sinh trưởng được bố trí phù hợp: các loại leo giàn như bí xanh, dưa chuột kéo dài từ 6 đến 7 tháng; còn súp lơ, bắp cải thường thu hoạch trong vòng 3 đến 4 tháng. Để đảm bảo tiến độ và chăm sóc liên tục, gia đình thuê thêm từ 3 đến 5 lao động thời vụ, góp phần tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương.

Khu nhà ươm giống – nơi chuẩn bị cây con cho các vụ sản xuất tiếp theo.

Nhờ sản xuất theo hướng an toàn, sản phẩm của gia đình anh Cường hiện được tiêu thụ mạnh tại nhiều chợ lớn ở Vũ Quang, Đức Thọ, Hồng Lĩnh và một số vùng lân cận. Bên cạnh đó, anh chị còn linh hoạt quảng bá và bán hàng qua Facebook, TikTok, giúp mở rộng thị trường, kết nối trực tiếp với người tiêu dùng và gia tăng lượng tiêu thụ mỗi vụ. Giá bán tương đối ổn định, như súp lơ khoảng 10.000 đồng/bắp, bí xanh 15.000 đồng/kg, bí đỏ 12.000 đồng/kg, hồng xiêm 25.000 đồng/kg. Nhờ vậy, sau khi trừ chi phí, mỗi năm gia đình thu về từ 400 đến 500 triệu đồng, trở thành một trong những hộ làm nông nghiệp hữu cơ hiệu quả nhất tại địa phương. Trong số các loại rau và quả đang trồng, bí là cây mang lại lợi nhuận cao nhất, còn hồng xiêm cho thu nhập ổn định nhất bởi có thể thu hái quanh năm.

Đánh giá về mô hình này, anh Trần Đình Trường – Chủ tịch Hội Nông dân xã Thượng Đức cho biết: “Gia đình anh Cường là một trong những hộ tiên phong mạnh dạn chuyển đổi từ cây trồng truyền thống sang sản xuất hữu cơ với quy mô lớn. Điều đáng quý là anh chị làm rất bài bản, tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật, không chạy theo số lượng mà chú trọng chất lượng, an toàn. Mô hình này không chỉ cho thu nhập cao mà còn góp phần định hướng sản xuất nông nghiệp sạch cho nhiều hộ khác học tập, nhân rộng trên địa bàn.” Cũng theo anh Trường, Hội Nông dân xã đang khuyến khích các hộ liên kết với nhau theo hướng sản xuất tập trung, tiến tới hình thành tổ hợp tác để tăng sức cạnh tranh và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường.

 Hệ thống tưới phun tự động giúp tiết kiệm công lao động và giữ ẩm ổn định cho cây trồng

Không dừng lại ở kết quả hiện tại, gia đình anh Cường đang lên kế hoạch mở rộng quy mô sản xuất lên 3 hecta, đầu tư thêm cơ sở vật chất và hướng tới hoàn thiện quy trình để xây dựng sản phẩm OCOP. Đây được xem là bước đi quan trọng giúp nâng cao giá trị sản phẩm, tạo thương hiệu riêng và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Mô hình của gia đình anh Ngô Cao Cường và chị Nguyễn Thị Tuyết là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng gắn với sản xuất an toàn, hữu cơ và bền vững. Không chỉ đem lại thu nhập cao, mô hình còn góp phần định hướng sản xuất nông nghiệp sạch tại địa phương, tạo niềm tin cho người tiêu dùng và mở ra cơ hội phát triển cho nhiều hộ nông dân khác trong toàn xã, phù hợp với mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh mà Hà Tĩnh đang hướng tới./.

                                                                                                                          Hoàng Anh Thơ