Những năm gần đây, định hướng phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ đang được nhiều địa phương trên địa bàn Hà Tĩnh đẩy mạnh triển khai, từng bước nâng cao chất lượng sản phẩm, cải thiện môi trường và giúp bà con nông dân nâng thu nhập ổn định và bền vững. Tại xã Đức Thọ, một mô hình đặc biệt nổi bật, được xem là điểm sáng của địa phương, đó là mô hình chăn nuôi tổng hợp theo hướng hữu cơ tuần hoàn do anh Nguyễn Văn Bình (thôn Châu Linh) xây dựng trên diện tích hơn 3.000 m². Sau 3 năm kiên trì đầu tư và sáng tạo, mô hình này đã chứng minh hiệu quả vượt trội, trở thành địa chỉ học tập thực tế cho nông dân toàn huyện.
Từ một khu đất ven bờ sông La, anh Bình đã quy hoạch lại toàn bộ mặt bằng, thiết kế từng phân khu sản xuất theo đúng quy trình của mô hình hữu cơ tuần hoàn do Tập đoàn Quế Lâm chuyển giao. Toàn bộ không gian được bố trí khoa học, tận dụng tối đa diện tích nhưng vẫn đảm bảo thông thoáng, sạch sẽ và thân thiện với môi trường.
Khu ao cá được đặt ở vị trí thấp nhất, diện tích rộng rãi, thuận lợi cho việc thu gom nước thải đã qua xử lý. Tại đây, anh nuôi cá Trắm đen – một đối tượng nuôi có giá trị kinh tế cao, cho sản lượng bình quân 1,3–1,5 tấn/năm. Phía trên là khu nuôi ếch, được thiết kế bài bản, vận hành theo quy trình an toàn sinh học, mỗi năm nuôi 2 lứa, sản lượng gần 2 tấn.
Khu ao cá được đặt ở vị trí thấp nhất, diện tích rộng rãi, thuận lợi cho việc thu gom nước thải đã qua xử lý
Trung tâm của mô hình là khu chăn nuôi lợn nái – “trụ cột kinh tế” của gia đình. Hiện anh đang duy trì 15 lợn nái sinh sản theo quy trình hữu cơ, không sử dụng chất cấm, hạn chế tối đa kháng sinh, ưu tiên các chế phẩm vi sinh trong xử lý chuồng trại.
Không chỉ dừng lại ở đó, gia đình còn kết hợp nuôi gà, bò, chim bồ câu và trồng các loại thức ăn xanh như cỏ, chuối để chủ động nguồn thức ăn tại chỗ. Nhờ đó, mô hình vận hành nhịp nhàng, tạo thành một hệ thống tuần hoàn trong sản xuất “không chất thải” – tiêu chí cốt lõi của nông nghiệp hữu cơ tuần hoàn.
Điểm đặc biệt tạo nên sự khác biệt của mô hình chính là phương pháp xử lý chất thải và tái sử dụng tối đa các phụ phẩm nông nghiệp. Tại khu chăn nuôi lợn, toàn bộ phân được thu gom và xử lý qua hệ thống đệm lót sinh học. Sau đó, lớp phân đã lên men tiếp tục được đưa sang khu nuôi giun quế – nguồn thức ăn giàu đạm là nguồn thức ăn chính cho cá và ếch.
Lượng mùn từ giun sau thu hoạch lại được sử dụng để làm phân bón cho các loại cây trồng xung quanh trang trại. Như vậy, dòng chất thải từ chăn nuôi lợn được “đi vòng”, trở thành dinh dưỡng cho cây trồng, còn cây trồng lại trở thành nguồn thức ăn tươi xanh cho đàn vật nuôi. Mỗi mắt xích đều bổ trợ cho nhau, giúp tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường và hạn chế tối đa việc xả thải gây ô nhiễm.
Anh Bình đang duy trì 15 lợn nái sinh sản theo quy trình hữu cơ, không sử dụng chất cấm, hạn chế tối đa kháng sinh, ưu tiên các chế phẩm vi sinh trong xử lý chuồng trại.
“Khép kín – sạch – không tồn dư chất thải” là nguyên tắc xuyên suốt mà anh Bình duy trì trong toàn bộ hoạt động sản xuất. Điều này vừa giúp chuồng trại luôn khô ráo, sạch sẽ, vừa bảo đảm sức khỏe cho đàn vật nuôi, giảm đáng kể tình trạng dịch bệnh.
Một điểm rất đáng ghi nhận ở mô hình này là việc mạnh dạn áp dụng các tiến bộ khoa học kỷ thuật mới vào sản xuất của người nông dân. Nhận thấy việc cắt cỏ, băm chuối tốn nhiều công lao động và mất thời gian, anh Bình đã tự tìm hiểu, rồi tự chế tạo thành công hai loại máy quan trọng: máy cắt cỏ và máy băm chuối mini.
Những thiết bị này được vận hành đơn giản, bền và phù hợp với quy mô trang trại. Theo tính toán của anh, nhờ hai loại máy tự chế mà công lao động giảm tới 70–80%, tiết kiệm đáng kể chi phí thuê người làm. Đồng thời, nguồn thức ăn cho vật nuôi luôn chủ động và được đảm bảo về chất lượng nhằm giúp vật nuôi phát triển tốt.
Những sáng kiến này không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn thể hiện tính chủ động, sáng tạo của người nông dân thời đại mới – những người không ngừng học hỏi và cải tiến để nâng cao hiệu quả.
Sau 3 năm kiên trì xây dựng và hoàn thiện, mô hình của anh Nguyễn Văn Bình đã cho những kết quả rất đáng tự hào. Doanh thu hằng năm đạt gần 1,5 tỷ đồng. Chi phí đầu vào tiết kiệm hơn đáng kể nhờ nguồn thức ăn tự sản xuất và tận dụng phụ phẩm. Lợi nhuận ròng cao hơn so với các mô hình chăn nuôi truyền thống trên địa bàn.
Đàn vật nuôi khỏe mạnh, ít bệnh, tỷ lệ hao hụt thấp. Việc áp dụng quy trình hữu cơ giúp chất lượng sản phẩm đầu ra ổn định, được thị trường ưa chuộng và tiêu thụ thuận lợi. Nhiều thương lái chủ động đến tận trang trại để thu mua.
Không chỉ kinh tế, môi trường cũng được hưởng lợi. Chuồng trại sạch sẽ, không mùi, không gây ảnh hưởng đến các hộ dân xung quanh. Khu vực sản xuất luôn thoáng mát, cây xanh phát triển tốt nhờ được bón bằng mùn giun giàu dinh dưỡng. Đây là minh chứng rõ nét cho tính bền vững của mô hình hữu cơ tuần hoàn – vừa phát triển kinh tế, vừa bảo vệ môi trường bền vững.
Nhờ hiệu quả và cách làm mới, mô hình của anh Bình đã trở thành một trong những địa chỉ học tập kinh nghiệm của hội viên nông dân xã Đức Thọ và nhiều địa phương lân cận. Hằng tháng, trang trại đón nhiều đoàn tham quan của các tổ chức, cá nhân đến thăm quan, học tập kinh nghiệm. Đặc biệt, trong bối cảnh Hà Tĩnh đang đẩy mạnh chuyển đổi sang các mô hình sản xuất nông nghiệp sạch, việc nhân rộng và hỗ trợ các mô hình điểm như thế này có ý nghĩa rất quan trọng. Đây không chỉ là hướng đi phù hợp xu thế mà còn góp phần nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp, xây dựng nền nông nghiệp có trách nhiệm với sức khỏe cộng đồng và môi trường.
Không chỉ là một mô hình kinh tế thành công, mô hình của anh Nguyễn Văn Bình còn mang ý nghĩa lan tỏa về tinh thần làm nông nghiệp theo hướng mới: tư duy hiện đại, sản xuất sạch, tận dụng tài nguyên tự nhiên và giảm thiểu chất thải ra môi trường. Mỗi phân khu, mỗi mắt xích trong mô hình đều cho thấy sự tính toán kỹ lưỡng, sự nỗ lực không ngừng trong việc tìm kiếm giải pháp tối ưu.
Thành công này cũng khẳng định rằng, khi người nông dân được tiếp cận khoa học công nghệ, được hỗ trợ đúng kỹ thuật và mạnh dạn thay đổi tư duy, họ hoàn toàn có thể xây dựng những mô hình sản xuất hiệu quả, bền vững và tạo ra giá trị lớn cho cộng đồng.
Với những kết quả đã đạt được, anh Nguyễn Văn Bình xứng đáng là một trong những gương điển hình tiên tiến của xã Đức Thọ trong phong trào phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng hữu cơ tuần hoàn. Mô hình không chỉ mang lại thu nhập cao mà còn góp phần bảo vệ môi trường, tạo dựng hướng đi lâu dài cho nông nghiệp Hà Tĩnh trong giai đoạn mới./.
Trương Thị Quyên
