Nghề làm nước mắm truyền thống ở phường Hải Ninh, tỉnh Hà Tĩnh đã tồn tại qua nhiều thế hệ, gắn liền với đời sống, sinh kế của ngư dân ven biển. Trong dòng chảy bền bỉ ấy, sản phẩm Nước mắm Kỳ Ninh – Nước mắm cốt nhĩ Nhất Ninh của Hộ kinh doanh Nguyễn Thị Ninh là một trong những thương hiệu tiêu biểu, không chỉ gìn giữ hương vị truyền thống mà còn từng bước khẳng định chất lượng, uy tín trên thị trường.

Đặc biệt, sau khi được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao cấp tỉnh vào năm 2021, đến năm 2025, sản phẩm tiếp tục được đánh giá, chứng nhận lại, khẳng định sự ổn định về chất lượng, quy trình sản xuất và năng lực phát triển bền vững của cơ sở.

Gia đình bà Nguyễn Thị Ninh, trú tại TDP Tam Hải 1, phường Hải Ninh, có truyền thống làm nước mắm gần 100 năm. Bà Ninh là thế hệ thứ ba tiếp nối nghề của gia đình. Những bí quyết chọn cá, trộn muối, ủ chượp, kéo rút nước mắm cốt được truyền lại qua nhiều thế hệ, trở thành nền tảng quan trọng tạo nên hương vị đặc trưng của nước mắm Kỳ Ninh.

 Quá trình ủ mắm diễn ra hoàn toàn tự nhiên, kéo dài nhiều tháng, cho ra dòng nước mắm cốt nhĩ có màu nâu cánh gián, mùi thơm dịu, vị đậm đà, hậu ngọt đặc

Cơ sở sản xuất nước mắm Nhất Ninh được đăng ký kinh doanh lần đầu vào năm 2010. Từ quy mô nhỏ lẻ, chủ yếu phục vụ người dân địa phương, đến nay cơ sở đã từng bước hoàn thiện tổ chức sản xuất, đầu tư bao bì, nhãn mác, xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Theo bà Nguyễn Thị Ninh, dù áp dụng thêm các tiến bộ trong quản lý và kiểm soát chất lượng, nhưng phương pháp ủ mắm truyền thống vẫn được giữ nguyên. “Chỉ có giữ được cách làm cũ, hương vị của nước mắm Kỳ Ninh mới không bị mất đi”, bà chia sẻ.

Một trong những yếu tố quan trọng giúp sản phẩm Nhất Ninh giữ vững chất lượng OCOP 4 sao là việc sử dụng 100% nguyên liệu cá thu mua từ các tàu thuyền của ngư dân địa phương, có hợp đồng liên kết rõ ràng. Cá sau khi đánh bắt được đưa vào chế biến ngay, đảm bảo độ tươi, sạch.

Muối dùng trong quá trình ủ chượp được lấy từ các hộ sản xuất muối trong khu vực, phù hợp với phương pháp chế biến nước mắm truyền thống. Quá trình ủ mắm diễn ra hoàn toàn tự nhiên, kéo dài nhiều tháng, cho ra dòng nước mắm cốt nhĩ có màu nâu cánh gián, mùi thơm dịu, vị đậm đà, hậu ngọt đặc trưng.

Hiện nay, sản lượng nước mắm của cơ sở Nhất Ninh đạt khoảng 60.000 lít mỗi năm, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường.

Năm 2021, Nước mắm Kỳ Ninh – Nước mắm cốt nhĩ Nhất Ninh được công nhận OCOP 4 sao cấp tỉnh, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong quá trình xây dựng thương hiệu. Từ đó đến nay, cơ sở luôn chú trọng duy trì và nâng cao chất lượng sản phẩm, coi đây là yếu tố then chốt để giữ vững uy tín trên thị trường.

Đến năm 2025, sản phẩm được đánh giá, chứng nhận lại OCOP 4 sao, đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về tổ chức sản xuất, an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường, phát triển thị trường và sức mạnh cộng đồng theo quy định của Chính phủ.

Cơ sở đã thực hiện công bố chất lượng sản phẩm, kiểm tra định kỳ các chỉ tiêu an toàn thực phẩm, áp dụng hệ thống quản lý chất lượng GMP, đảm bảo sản phẩm đến tay người tiêu dùng luôn đạt chất lượng tốt nhất.

Song song với việc nâng cao chất lượng, cơ sở Nhất Ninh chú trọng đầu tư bao bì, nhãn mác theo hướng hiện đại, phù hợp thị hiếu người tiêu dùng. Thông tin ghi nhãn đầy đủ, đúng quy định, có truy xuất nguồn gốc điện tử, góp phần tăng tính minh bạch và niềm tin đối với sản phẩm.

Đặc biệt, câu chuyện sản phẩm được xây dựng gắn với lịch sử nghề nước mắm truyền thống của gia đình và vùng biển Kỳ Ninh, tạo dấu ấn riêng cho thương hiệu Nhất Ninh trong hệ thống sản phẩm OCOP của Hà Tĩnh.

Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cho gia đình, cơ sở sản xuất nước mắm Nhất Ninh còn tạo việc làm thường xuyên cho 5 lao động địa phương, góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân ven biển.

Hoạt động sản xuất – kinh doanh của cơ sở duy trì tăng trưởng ổn định. Doanh thu năm 2023 đạt khoảng 750 triệu đồng, lợi nhuận 326 triệu đồng; năm 2024 doanh thu đạt 900 triệu đồng, lợi nhuận 396 triệu đồng. Đến năm 2025, doanh thu đạt hơn một tỷ đồng, lợi nhuận gần 500 triệu đồng. Những con số này cho thấy hiệu quả rõ nét của việc phát triển sản phẩm OCOP gắn với lợi thế truyền thống.

 Nước mắm cốt nhĩ Nhất Ninh được chứng nhận lại OCOP 4 sao năm 2025

Hiện nay, sản phẩm nước mắm Nhất Ninh được tiêu thụ chủ yếu tại thị trường ngoài huyện thông qua hệ thống đại lý, điểm bán ổn định. Bên cạnh đó, cơ sở đẩy mạnh quảng bá trên website, mạng xã hội, tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại trong và ngoài tỉnh.

Đáng chú ý, sản phẩm đã từng bước tiếp cận thị trường khu vực Đông Nam Á, mở ra cơ hội đưa nước mắm truyền thống Kỳ Ninh vươn xa hơn.

Việc được chứng nhận lại OCOP 4 sao năm 2025 là minh chứng rõ nét cho chất lượng ổn định và hướng phát triển đúng đắn của Nước mắm Kỳ Ninh – Nước mắm cốt nhĩ Nhất Ninh. Đây không chỉ là niềm tự hào của cơ sở sản xuất mà còn góp phần nâng cao giá trị đặc sản vùng biển Kỳ Ninh, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế nông thôn địa phương.

                                                                                                              Hoàng Anh Thơ