Từ một mô hình còn mới mẻ với người dân địa phương, HTX Cường Nga (xã Sơn Giang, tỉnh Hà Tĩnh) đã nhanh chóng làm chủ kỹ thuật trồng dâu, nuôi tằm và bước đầu khẳng định hiệu quả kinh tế rõ rệt. Việc mạnh dạn đầu tư, chủ động học hỏi và kiên trì vượt khó không chỉ mở hướng sinh kế mới mà còn tạo tiền đề khôi phục nghề truyền thống từng mai một tại một xã miền núi của tỉnh Hà Tĩnh.
Vườn dâu 3 ha của HTX Cường Nga đang sinh trưởng tốt, năng suất ổn định.
Sau thời gian dài khảo sát các mô hình trong và ngoài tỉnh, cuối năm 2023 HTX nhập lứa trứng tằm đầu tiên từ Trung tâm Nghiên cứu dâu tằm tơ Hà Nội để nuôi thử nghiệm. Đây là bước đi đáng chú ý, nhằm tận dụng những vùng đất ven sông, ven suối, bãi bồi và diện tích keo, tràm kém hiệu quả để đưa cây dâu trở lại đồng ruộng, tạo sinh kế mới cho người dân.
Trước đó, tháng 9/2022, HTX đã trồng thử 3 ha dâu lai GQ2 và VH15. Nhờ hợp khí hậu và thổ nhưỡng của xã nhà, vườn dâu cho năng suất hơn 10 tấn lá/ha ngay năm đầu tiên. Cùng với đầu tư nhà nuôi tằm, hệ thống điều hòa, giá đỡ và các thiết bị cần thiết, HTX bắt đầu nuôi 2 hộp tằm/tháng vào tháng 3/2024. Lứa đầu chưa đạt sản lượng kén như mong muốn do hạn chế kinh nghiệm.
HTX tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật để đảm bảo chất lượng tằm và kén.
Không nản chí trước khó khăn, anh Nguyễn Văn Cường – Phó Giám đốc HTX, Chủ nhiệm CLB Nông dân sản xuất kinh doanh giỏi xã Sơn Giang tiếp tục tìm đến chuyên gia và đơn vị nghiên cứu để học kỹ thuật sâu hơn. Đến tháng 6/2024, với sự hỗ trợ của Trung tâm Nghiên cứu dâu tằm tơ Trung ương, HTX đã làm chủ hoàn toàn quy trình nuôi tằm từ giai đoạn tằm con đến tằm lớn, ổn định sản xuất với hai giống chủ lực VH2020 và tằm lưỡng hệ Trung Quốc.
Chỉ trong thời gian ngắn, 12 hộp tằm thương phẩm (100g/hộp) của HTX đã được tiêu thụ trên thị trường, mang lại doanh thu 86 triệu đồng. Đây là dấu mốc quan trọng trong việc hình thành chuỗi sản xuất khép kín “trồng dâu – nuôi tằm – bán kén”.
Kén tằm của HTX đạt độ đồng đều cao, được thị trường đánh giá tốt.
Anh Nguyễn Văn Cường cho biết: “Nuôi tằm đòi hỏi sự tỉ mỉ, nhất là 3 ngày tằm ăn rỗi. Nếu làm tốt, nghề này cho hiệu quả kinh tế gấp nhiều lần trồng lúa, ngô. Đây là cơ hội rất tốt để nâng cao thu nhập cho người dân”.
Theo Phòng Kinh tế thuộc UBND xã Sơn Giang, các giống dâu như GQ2, VH15, S7, S7CP đều dễ trồng, sau 6 tháng có thể thu hoạch. Năng suất đạt 15–20 tấn lá/ha từ năm thứ 2 và ổn định 35–40 tấn/ha từ năm thứ 3. Sau khi trừ chi phí, mỗi ha dâu cho lợi nhuận 100–120 triệu đồng/năm.
Về nuôi tằm, 1 hộp tằm (100g) tiêu thụ khoảng 800 kg lá dâu trong 15 ngày để cho 45–50 kg kén. Với giá bán 160.000–180.000 đồng/kg, mỗi lứa người nuôi thu 13–15 triệu đồng/tháng – mức thu nhập rất hấp dẫn so với các cây trồng truyền thống.
Để mở rộng mô hình, HTX Cường Nga triển khai liên kết vùng nguyên liệu và hỗ trợ nông dân từ khâu giống đến bao tiêu sản phẩm. Hộ trồng dâu được cung cấp giống, thuốc BVTV, thuốc dưỡng dâu, hướng dẫn kỹ thuật và bao tiêu toàn bộ lá dâu với giá thị trường. Hộ nuôi tằm được HTX nuôi tằm 1–2 tuổi, chuyển giao tằm 4–5 tuổi và thu mua lại kén.
HTX cũng thiết lập liên kết tiêu thụ với Công ty CP Dâu tằm tơ tại xã Báo Đáp (Yên Bái), bảo đảm đầu ra ổn định. Đây là yếu tố then chốt giúp người dân yên tâm mở rộng sản xuất.
Đánh giá về mô hình, Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Giang- Ông Lương Đình Sỹ nhận định: “Cây dâu rất phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng của nhiều vùng. Sự tiên phong của HTX Cường Nga mở ra triển vọng khôi phục nghề truyền thống, đồng thời tạo sinh kế bền vững cho người dân”.
Với những kết quả bước đầu đầy triển vọng, HTX Cường Nga đang trở thành điểm sáng trong tái cơ cấu cây trồng và phát triển kinh tế tập thể tại tỉnh Hà Tĩnh nói chung và xã Sơn Giang nói riêng. Mô hình không chỉ từng bước khôi phục nghề dâu tằm mà còn mở ra hướng sản xuất nông nghiệp hiệu quả, bền vững và phù hợp với xu thế hiện nay./.
Hoàng Anh Thơ
