Những ngày mùa đông, khi đi qua cánh đồng xã Lưu Vĩnh Sơn, huyện Thạch Hà, chúng ta dễ dàng bắt gặp những ruộng dưa chuột xanh mướt, trĩu quả. Đây là thành quả của bà con nông dân khi tận dụng đất lúa sau vụ thu hoạch để trồng dưa chuột vụ đông, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Với diện tích đất lúa lớn, những năm qua, sau khi thu hoạch lúa vụ hè thu, nhiều hộ dân tại xã Lưu Vĩnh Sơn (huyện Thạch Hà) không cho đất nghỉ mà tiếp tục đưa cây dưa chuột vào trồng trong vụ đông.
Đang chăm sóc ruộng dưa của gia đình, ông Dương Văn Kỳ, thôn Kim Sơn, xã Lưu Vĩnh Sơn cho biết: “Trước đây, sau khi kết thúc vụ lúa Hè Thu thì ruộng được để đến thời điểm làm lúa vụ xuân. Từ khi chuyển sang trồng dưa chuột, nhờ năng suất cao và giá cả ổn định nên gia đình tôi cũng như các hộ đã tập trung sản xuất xen vụ trên diện tích trồng lúa, từ đó giúp thu nhập của gia đình cũng như các hộ trong vùng tăng đáng kể. Với 3 sào dưa chuột này, sau 2 tháng trồng và chăm sóc, sản lượng thu hoạch đạt 4-5 tấn quả. Với giá bán trung bình từ 8.000-12.000 đồng/kg tùy thời điểm, gia đình sẽ thu về gần 15 triệu đồng.”.
Theo ông Kỳ, cây dưa chuột vụ đông được ông bắt đầu xuống giống từ đầu tháng 10, sau 40-45 ngày cây bắt đầu ra quả và kết thúc thu hoạch trong tháng 12 (dương lịch) để kịp làm đất sản xuất lúa vụ xuân. Qua mấy năm sản xuất, nhận thấy cây dưa chuột dễ trồng, rất phù hợp với đất lúa. Tuy nhiên để đạt được hiệu quả cao, cần chú trọng các khâu kỹ thuật từ khi làm đất, chăm sóc đến phòng trừ sâu bệnh. Theo đó, sau khi thu hoạch vụ lúa hè thu, đất được cày xới kỹ, làm tơi, lên luống, bón lót phân chuồng hoai mục kết hợp vôi bột để cải tạo độ pH. Luống phải cao 15-20cm, được che phủ ni long để giữ ẩm, chống xói lỡ khi mưa lớn và cỏ dại. Trong quá trình chăm sóc phải kiểm tra thường xuyên để phát hiện và xử lý sớm các loại sâu, bệnh xảy ra mới cho quả đều và năng suất cao.
Xã Lưu Vĩnh Sơn có 30 hộ trồng dưa chuột trên đất lúa trong vụ đông.
Được biết, ban đầu chỉ có vài ba hộ trồng dưa chuột trên đất lúa vào vụ đông. Nhưng vài năm gần, do nhận thấy cây dưa chuột cho thu nhập cao nên đến nay đã có gần 30 hộ trên địa bàn xã Lưu Vĩnh Sơn trồng, tập trung chủ yếu ở thôn Kim Sơn và thôn Xuân Sơn với tổng diện tích trên 4ha. Giống dưa chuột được đưa vào trồng ở đây là các giống dưa chuột lai F1, chịu lạnh tốt, kháng bệnh cao như Thái Lan 786, Nếp 9 được ưu tiên sử dụng. Theo người dân nơi đây, một sào dưa chuột (500m²) có thể cho thu hoạch từ 1,2-1,5 tấn quả. Với giá bán trung bình từ 8.000-12.000 đồng/kg, sau khi trừ mọi chi phí, người dân có thể thu về từ 5-7 triệu đồng/sào chỉ sau 50-60 ngày trồng.
Ông Bùi Công Khương, một hộ nông dân có diện tích trồng dưa chuột khá lớn tại thôn Xuân Sơn chia sẻ: “Trên diện tích 5 sào ruộng này, cứ 2 vụ lúa tôi lại trồng thêm được một vụ dưa chuột, nhờ vậy, gia đình tôi đã có thêm thu nhập, đủ trang trải cho sinh hoạt và đầu tư thêm vào sản xuất.”.
“Trồng dưa chuột ít tốn chí phí chăm sóc, thời vụ ngắn, nhanh cho thu hoạch, giá trị kinh tế cao hơn nhiều loại cây trồng khác. Không những vậy, sau khi kết thúc vụ dưa chuột trở lại trồng lúa đất được cải tạo, ít cỏ hơn, đất được bổ sung dinh dưỡng nhờ đầu tư vào trồng dưa nên vụ lúa tiếp theo chúng tôi hầu như không phải bón phân, giảm được nhiều chi phí đầu tư cũng như công chăm sóc”. Ông Khương cho biết thêm.
Theo kinh nghiệm của các hộ dân nơi đây, dưa chuột là loại cây trồng rất thích hợp với đồng đất, tập quán canh tác của người dân địa phương, chi phí đầu tư thấp và đưa lại nguồn thu nhập cao. Ban đầu người dân thường đầu tư khoảng 3- 4 triệu đồng/ sào để mua cây tre và lưới để làm giàn cho dưa chuột. Nhưng số tre và lưới đó có thể dùng lại để trồng các vụ dưa sau. Còn tiền mua giống và phân bón cũng không quá tốn kém, việc chăm sóc chủ yếu tận dụng những thời gian nông nhàn của người dân.
Cây dưa chuột phát triển tốt, cho năng suất quả 1,2-1,5 tấn/sào, thu nhập mỗi sào 5-7 triệu đồng.
Nói về thị trường tiêu thụ, bà con trồng dưa trong vùng cho biết, dưa chuột trồng tại đây được tiêu thụ chủ yếu tại các chợ đầu mối ở Thạch Hà, thành phố Hà Tĩnh và các tỉnh lân cận, đầu ra hiện đang rất thuận lợi.
Chị Phạm Thị Oanh, một thương lái thu mua dưa chuột tại xã, nhận xét: “Dưa chuột ở đây mẫu mã đẹp, quả đồng đều, vỏ xanh mướt, đảm bảo chất lượng nên rất được thị trường ưa chuộng. Nhờ đó, bà con không lo bị tồn hàng hay ép giá.”
Có thể khẳng định, mô hình trồng dưa chuột trên đất lúa trong vụ đông của những hộ dân trên địa bàn xã Lưu Vĩnh Sơn đã cho hiệu quả kinh tế cao. Bình quân mỗi sào cũng cho thu nhập từ 5 – 7 triệu đồng. Điều đáng nói, trồng dưa chuột vụ đông không chỉ mang lại thu nhập cao mà còn giúp cải tạo đất, hạn chế cỏ dại và sâu bệnh cho vụ lúa tiếp theo. Đây là minh chứng rõ ràng cho sự linh hoạt và sáng tạo của người nông dân trong việc khai thác hiệu quả đất đai, tạo việc làm, tăng thu nhập trên đơn vị diện tích.
Ông Bùi Công Thư – Phó Chủ tịch UBND xã Lưu Vĩnh Sơn cho biết: “Nhiều năm trở lại đây, thông qua tuyên truyền, vận động, nông dân trên địa bàn xã đã mạnh dạn tận dụng những diện tích đất ruộng thoát nước tốt để trồng dưa chuột đã và đang đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, góp phần đáng kể vào việc nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho người dân. Thời gian tới, chính quyền địa phương sẽ tiếp tục tuyên truyền, vận động mở rộng diện tích, phối hợp với các đơn vị chuyên môn tăng cường công tác tập huấn, hướng dẫn quy trình kỹ thuật để người dân yên tâm đầu tư sản xuất, góp phần tạo thêm việc làm, thu nhập và làm phong phú thêm sản phẩm nông nghiệp địa phương, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng sạch, an toàn của thị trường.”.
Hoàng Thanh
