Trong bối cảnh nguồn vốn ngân sách phục vụ công tác quản lý bảo vệ rừng hạn chế thì nguồn thu từ dịch vụ môi trường rừng, trồng rừng thay thế và nguồn thu từ Thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) đã góp phần duy trì sự ổn định, góp phần giảm áp lực cho ngân sách nhà nước trong công tác quản lý bảo vệ rừng, đồng thời tạo ra nhiều việc làm, cải thiện sinh kế, tăng thu nhập, đời sống của người làm nghề rừng, người bảo vệ rừng, đặc biệt là đồng bào vùng núi cao, góp phần giữ vững an ninh-quốc phòng, trật tự an toàn xã hội, tăng độ che phủ rừng.
Ngày 28/12/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị định 107/NĐ-CP về thí điểm chuyển nhượng kết quả giảm phát thải và quản lý tài chính thoả thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (ERPA). Đây là chính sách quan trọng áp dụng đối với cơ quan nhà nước, chủ rừng, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư có hoạt động liên quan đến giảm phát thải và hấp thụ khí nhà kính từ rừng tự nhiên thuộc 06 tỉnh vùng Bắc Trung Bộ, gồm: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế. Trong bối cảnh nguồn vốn ngân sách phục vụ công tác quản lý bảo vệ rừng hạn chế thì nguồn thu từ dịch vụ môi trường rừng, trồng rừng thay thế và nguồn thu từ Thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) đã góp phần duy trì sự ổn định, góp phần giảm áp lực cho ngân sách nhà nước trong công tác quản lý bảo vệ rừng, đồng thời tạo ra nhiều việc làm, cải thiện sinh kế, tăng thu nhập, đời sống của người làm nghề rừng, người bảo vệ rừng, đặc biệt là đồng bào vùng núi cao, góp phần giữ vững an ninh-quốc phòng, trật tự an toàn xã hội, tăng độ che phủ rừng. Thực hiện ERPA sẽ tạo ra nguồn tài chính bổ sung mới, góp phần đầu tư cho các hoạt động giảm mất rừng, suy thoái rừng và nâng cao thu nhập cho chủ rừng; đồng thời hướng tới hình thành thị trường tín chỉ giảm phát thải trong nước và quốc tế; góp phần quản lý, bảo vệ và phát triển rừng bền vững khu vực 6 tỉnh thí điểm tại vùng Bắc Trung Bộ, trong đó có tỉnh Hà Tĩnh.
Đến nay, sau hơn 02 năm thực hiện, Chính sách chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) được thực thi trên địa bàn Hà Tĩnh đã góp phần tạo ra nguồn kinh phí quan trọng giúp duy trì công tác quản lý, bảo vệ rừng, hỗ trợ phát triển sinh kế, nâng cao đời sống cho các hộ gia đình, cộng đồng trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh. Hà Tĩnh là 1 trong 6 tỉnh vùng Bắc Trung Bộ thực hiện Nghị định số 107/2022/NĐ-CP ngày 28/12/2022 về thí điểm chuyển nhượng kết quả giảm phát thải và quản lý tài chính thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ. Theo số liệu theo dõi diễn biến rừng hàng năm được công bố, Hà Tĩnh có gần 200.000 ha rừng tự nhiên đủ điều kiện được nhận chi trả từ nguồn ERPA, với 17 chủ rừng là tổ chức, 38 UBND cấp xã và hơn 2.790 chủ rừng là gia đình, cá nhân, cộng đồng. Hà Tĩnh được phân bổ 5.080.501,36 USD (tương đương 122.948.133.000 đồng) từ nguồn thu kết quả giảm phát thải và được phân bổ 3 kỳ trong các năm 2023, 2024, 2025.
Tiềm năng bán tín chỉ carbon rừng Hà Tĩnh là rất lớn.
Theo Bà Trần Thị Thủy – Trưởng phòng Quản lý ủy thác, Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh, thời gian qua ngay sau khi nguồn chi trả theo ERPA được phân bổ về tỉnh, Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh, cùng các Sở, ngành đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 178/QĐ-UBND ngày 16/01/2024 về phê duyệt kế hoạch tài chính tổng thể từ nguồn ERPA (đợt 1) tỉnh Hà Tĩnh, Quyết định số 302/QĐ-UBND ngày 26/01/2024 về việc phê duyệt Kế hoạch tài chính năm 2023 nguồn thu từ ERPA, Quyết định số 1920/QĐ-UBND ngày 05/8/2024 về sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Quyết định số 302/QĐ-UBND ngày 26/01/2024; Quyết định số 2445/QĐ-UBND ngày 23/10/2024 về việc phê duyệt Kế hoạch tài chính năm 2024 nguồn thu từ thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) năm 2024, tỉnh Hà Tĩnh. Đồng thời, giao các sở, ngành, địa phương và đơn vị liên quan triển khai theo đúng quy định của pháp luật và hướng dẫn của cơ quan Trung ương; đảm bảo kịp thời, đúng đối tượng, công khai, minh bạch. Tính đến ngày 31/12/2024, Quỹ đã thực hiện giải ngân tiền ERPA hơn 20,7 tỷ đồng, trong đó kinh phí quản lý quỹ khoảng 2,2 tỷ đồng, chi trả cho các đối tượng hưởng lợi hơn 18,5 tỷ đồng theo quy định tại Nghị định số 107/2022/NĐ-CP của Chính phủ.
Ông Phan Thanh Tùng – Trưởng phòng Bảo vệ rừng và Bảo tồn thiên nhiên (Chi cục Kiểm lâm tỉnh) cho hay, trên cơ sở các Quyết định của UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài chính tỉnh, Chi cục Kiểm lâm đã kịp thời triển khai phê duyệt Kế hoạch tài chính cho các đơn vị chủ rừng là các công ty lâm nghiệp, ban quản lý rừng phòng hộ, đặc dụng trên địa bàn tỉnh theo quy định của Nghị định số 107/2022/NĐ-CP của Chính phủ. Đồng thời, đôn đốc UBND các huyện, thành phố, thị xã đôn đốc, hướng dẫn UBND các xã, phường xây dựng Kế hoạch tài chính năm để phê duyệt, triển khai thực hiện. Hiện nay, trên cơ sở kế hoạch tài chính được phê duyệt, các chủ rừng đã và đang lập, trình thẩm định, phê duyệt thiết kế và dự toán thực hiện các biện pháp lâm sinh từ nguồn thu thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung bộ (ERPA) năm 2023, 2024, trong đó với nội dung tập trung chủ yếu là làm giàu rừng tự nhiên, khoanh nuôi xúc tiến tái sinh theo quy định tại Thông tư số 29/2018/TT-BNNPTNT ngày 16/11/2018 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về quy định về các biện pháp lâm sinh, Thông tư số 17/2022/TT-BNNPTNT ngày 27/10/2022 về sửa đổi, bổ sung một số điều Thông tư số 29/2018/TT-BNNPTNT.
Tiềm năng bán tín chỉ carbon rừng Hà Tĩnh là rất lớn, khi các chủ rừng được hưởng thêm nguồn chi trả ERPA, tương lai sẽ mở ra cơ hội “vàng” giúp các chủ rừng “sống” được nhờ quản lý, bảo vệ rừng, thậm chí làm giàu từ rừng. Bên cạnh đó, việc thực hiện ERPA đã góp phần đảm bảo an ninh môi trường rừng, không để xảy ra các điểm nóng trong công tác quản lý, bảo vệ rừng. Từ nguồn tiền nhận được, nhiều chủ rừng là gia đình, cá nhân ở các xã miền núi thuộc các huyện: Hương Sơn, Hương Khê, Vũ Quang, Kỳ Anh, TX Kỳ Anh… có thêm điều kiện để đầu tư, phát triển sinh kế theo hướng bền vững.
Sở Nông nghiệp &PTNT, Quỹ BV&PTR tỉnh, chủ rừng kiểm tra việc thực hiện chính sách…
Để triển khai thực thi, có hiệu quả Chính sách chi trả giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) đến các địa phương, đơn vị, nhất là việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về ý nghĩa, tầm quan trọng của ERPA cũng như công tác quản lý, phát triển rừng bền vững, thời gian qua, Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh cùng với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài chính Chi cục Kiểm lâm tỉnh, UBND các huyện, thị xã, đơn vị chủ rừng trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã không ngừng tăng cường công tác truyền thông, nâng cao năng lực cho các tổ chức, chủ rừng là UBND cấp xã và chủ rừng là gia đình, cá nhân; bên cạnh đó, thường xuyên chủ động phối hợp tham mưu, xây dựng, góp ý các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản chỉ đạo điều hành của cấp trên, hướng dẫn lập kế hoạch tài chính cho các chủ rừng là tổ chức, địa phương trên địa bàn tỉnh kịp thời, hiệu quả.
Trong thời gian tới, nhất là trong năm 2025 và những năm cuối thực hiện hiệu quả thí điểm chuyển nhượng kết quả giảm phát thải và quản lý tài chính thoả thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (ERPA), Quỹ BV&PTR tỉnh tiếp tục tập trung phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành, đơn vị có liên quan chi trả nguồn tiền đúng đối tượng, kịp thời, đảm bảo công khai, minh bạch; giải ngân tiền thông qua tài khoản ngân hàng, các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt cho các bên liên quan; tăng cường trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm với các quỹ thuộc 6 tỉnh vùng Bắc Trung Bộ để triển khai thực hiện chính sách ERPA kịp thời, đồng bộ và hiệu quả; tăng cường các hoạt động tuyên truyền, phổ biến các quy định về ERPA đối với đối tượng hưởng lợi và các cấp chính quyền địa phương tham gia thực hiện để đảm bảo các hoạt động trên địa bàn tỉnh được công khai minh bạch, nâng cao nhận thức của người dân về công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng và các nội dung theo chỉ đạo, hướng dẫn của Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng Việt Nam, Cục Lâm nghiệp tại Văn bản số 61/LN-QLBVPTR ngày 13/01/2025, Văn bản số 305/SNN-KL ngày 05/02/2025 của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Hy vọng rằng, việc thực hiện thí điểm Chính sách chi trả giảm phát thải tại 06 tỉnh vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) theo Nghị định số 107/NĐ-CP ngày 28/12/2022 của Chính phủ sẽ tạo ra nguồn lực, nguồn kinh phí mới quan trọng giúp duy trì công tác quản lý, bảo vệ rừng, đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải quốc gia và hạn chế biến đổi khí hậu toàn cầu. Việc thực hiện thành công thí điểm ERPA sẽ làm tiền đề để Chính phủ và các bộ, ngành triển khai thực hiện chi trả nhân rộng trên phạm vi toàn quốc trong tương lai./.
Văn Thắng
