Những năm gần đây, nhiều nông dân Hà Tĩnh đã mạnh dạn chuyển đổi cách làm, áp dụng kỹ thuật mới để nâng cao thu nhập, thích ứng với biến đổi khí hậu và nhu cầu ngày càng khắt khe của thị trường. Tại thôn 3 Thọ Điền, xã Vũ Quang, mô hình nuôi lươn không bùn của anh Đoàn Mạnh Cường là một ví dụ điển hình. Mới triển khai trong thời gian ngắn nhưng mô hình đã mở ra hướng đi mới cho người dân địa phương.
Xuất phát từ đam mê chăn nuôi thủy sản và mong muốn tìm một hướng sản xuất bền vững, anh Cường đã nhiều lần đi tham quan, học hỏi kinh nghiệm ở các mô hình thành công do Trung tâm Khuyến nông tỉnh triển khai, đặc biệt là mô hình nuôi lươn không bùn tại xã Thạch Đài, huyện Thạch Hà (cũ). Từ đó, anh quyết định đầu tư xây dựng hệ thống bể nuôi lươn theo hướng công nghệ cao ngay tại vườn nhà. Mô hình được thiết kế với 72 bể, mỗi bể có diện tích khoảng 6 m², tổng chi phí đầu tư hơn 400 triệu đồng. Hiện tại, gia đình mới thả giống ở 14 bể, dự kiến thời gian tới sẽ tiếp tục thả đầy đủ để khai thác hết công suất.
Hệ thống bể nuôi lươn không bùn quy mô lớn của gia đình anh Đoàn Mạnh Cường tại xã Vũ Quang
Anh Cường cho biết, nuôi lươn không bùn có nhiều ưu điểm vượt trội so với phương pháp truyền thống. Nếu như cách nuôi trước kia thường tận dụng ao, thùng chứa và tạo lớp bùn để lươn trú ngụ thì phương thức này tiềm ẩn nguy cơ phát sinh dịch bệnh, khó kiểm soát nguồn nước, thức ăn, đồng thời gây nhiều khó khăn cho khâu vệ sinh và chăm sóc. Với hình thức nuôi không bùn, bể nuôi được làm kiên cố, lót bạt, có hệ thống cấp, thoát nước chủ động. Lươn được bố trí chỗ trú ẩn bằng khung lưới nổi hoặc dây nilon, vừa phù hợp tập tính sống, vừa dễ dàng quan sát, quản lý. Nhờ vậy, việc chăm sóc, cho ăn và phòng bệnh thuận lợi hơn, tỷ lệ hao hụt giảm đáng kể.
Nguồn giống được anh nhập từ cơ sở uy tín ở xã Thạch Đài, huyện Thạch Hà (cũ) chọn lựa kỹ càng, khỏe mạnh và đồng đều. Mỗi bể trung bình thả từ 500 đến 700 con, thời gian nuôi một lứa kéo dài 8–10 tháng mới có thể thu hoạch. Thức ăn chủ yếu là thức ăn công nghiệp có độ đạm trên 40% đồng thời cho lươn ăn bổ sung cá tạp, ốc bươu vàng, giun quế kết hợp với thức ăn chế biến sẵn được nấu chín, được điều chỉnh theo từng giai đoạn phát triển. Trung bình mỗi ngày, lượng thức ăn bằng khoảng 5–7% trọng lượng cơ thể. Nhờ vậy, lươn lớn nhanh, ít bệnh, tỷ lệ sống cao.
Đàn lươn giống được thả nuôi, sinh trưởng trong môi trường bể không bùn
Theo tính toán sơ bộ, nếu thả giống toàn bộ 72 bể, sản lượng mỗi năm sẽ đạt hàng tấn lươn thương phẩm. Với giá bán hiện nay dao động từ 150–160 nghìn đồng/kg, sau khi trừ chi phí, gia đình có thể thu về lợi nhuận hàng trăm triệu đồng mỗi năm. So với các vật nuôi khác, lươn có giá trị kinh tế cao, đầu ra ổn định, đặc biệt được thị trường ưa chuộng tại các nhà hàng, khách sạn và chợ đầu mối trong, ngoài tỉnh.
Anh Cường chia sẻ: “Ban đầu, chi phí đầu tư khá lớn, lại chưa có nhiều kinh nghiệm nên tôi chọn cách thả giống từng đợt để dễ quản lý, vừa theo dõi sự phát triển, vừa tích lũy thêm kỹ thuật. Qua thời gian, lươn sinh trưởng tốt, ít dịch bệnh, cho thấy hướng đi này hoàn toàn khả thi. Tôi tin rằng khi thả hết toàn bộ bể, hiệu quả sẽ tốt hơn”.
Điều đáng ghi nhận là ngay từ khi bắt tay thực hiện, anh Cường đã chú trọng việc học hỏi, liên kết với những mô hình đã thành công. Anh thường xuyên tham gia các lớp tập huấn do Trung tâm khuyến nông tổ chức, chủ động liên hệ với cơ sở nuôi lươn ở Thạch Hà để được hỗ trợ kỹ thuật, con giống và đầu ra sản phẩm. Sự liên kết này giúp anh giảm bớt rủi ro và có thêm chỗ dựa khi đưa sản phẩm ra thị trường. Trong kế hoạch dài hạn, anh còn dự định xây dựng tổ hợp tác hoặc hợp tác xã nuôi lươn sạch, tạo thương hiệu riêng cho sản phẩm của quê hương Vũ Quang.
Đánh giá về mô hình, anh Trần Cao Cường – chuyên viên MTTQ, phụ trách hội nông dân xã Vũ Quang nhận định: “Đây là mô hình thí điểm đầu tiên tại xã, có tính mới và tính khả thi cao. Nếu thành công, mô hình sẽ trở thành điểm tham quan, học tập, tạo động lực để nhiều nông dân mạnh dạn chuyển đổi. Hội Nông dân sẽ đồng hành, hỗ trợ kỹ thuật, kết nối vốn và thị trường, giúp mô hình phát triển bền vững”.
Không chỉ có Hội Nông dân, lãnh đạo UBND xã Vũ Quang cũng đã trực tiếp đến kiểm tra, nắm bắt tình hình triển khai. Qua thực tế, lãnh đạo xã đánh giá cao sự mạnh dạn đầu tư, cách làm bài bản và định hướng phát triển lâu dài của anh Đoàn Mạnh Cường, đồng thời khẳng định mô hình này phù hợp với chủ trương phát triển nông nghiệp hàng hóa, bền vững của địa phương.
Lãnh đạo UBND xã Vũ Quang trực tiếp kiểm tra mô hình nuôi lươn không bùn của anh Đoàn Mạnh Cường
Thực tế, ở nhiều địa phương, nuôi lươn không bùn đã chứng minh tính hiệu quả. Phương thức này không đòi hỏi diện tích lớn, phù hợp với điều kiện sản xuất hộ gia đình. Địa bàn xã Vũ Quang lại có lợi thế về khí hậu, nguồn nước, do đó khả năng nhân rộng là rất khả quan. Việc anh Cường tiên phong thực hiện không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất cho nông dân địa phương, từ chỗ nhỏ lẻ sang liên kết, bài bản và gắn với nhu cầu thị trường.
Mô hình cũng có ý nghĩa tích cực về môi trường. Hệ thống bể nuôi có cấp, thoát nước, vệ sinh thường xuyên nên không gây ô nhiễm, mùi hôi được hạn chế tối đa. Lươn ít mắc bệnh, ít phải dùng thuốc kháng sinh, nhờ vậy sản phẩm an toàn hơn, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao.
Từ một ý tưởng mới mẻ, nhờ quyết tâm và cách làm bài bản, anh Đoàn Mạnh Cường đang từng bước khẳng định hiệu quả của mô hình nuôi lươn không bùn. Với sự đồng hành của các cấp hội và chính quyền địa phương, mô hình không chỉ hứa hẹn mang lại thu nhập ổn định cho gia đình, tạo thêm việc làm cho lao động nông thôn, mà còn có thể trở thành điểm nhấn trong phát triển kinh tế nông nghiệp của xã Vũ Quang./.
Hoàng Anh Thơ
