Xã Lộc Yên, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh được biết đến với nhiều sản phẩm như Bưởi Phúc Trạch, cam Khe Mây, lúa cạn và những năm gần đây cây tỏi tía đã tạo được thương hiệu cho vùng quê này bởi hương vị thơm cay đậm đặc trưng, nhiều tinh dầu và sản phẩm sản xuất đảm bảo an toàn, thị trường tiêu thụ thuận lợi.
Cây tỏi tía là cây bản địa được người dân thôn Hương Thượng, Lộc Yên trồng cách đây hơn 30 năm. Nhưng trước đây, cây tỏi được trồng nhỏ lẻ, chủ yếu phục vụ trong các gia đình và một số hộ bán tại địa phương. Nhiều năm qua, nhờ trồng tỏi tía mà nhiều người dân thôn Hương Thượng đã có thu nhập khá. Nhận thấy tiềm năng năng suất cũng như hiệu quả kinh tế của cây tỏi tía, tận dụng lợi thế vùng đất bãi bồi ven sông Ngàn sâu mà thiên nhiên ưu đãi bồi đắp lượng lớn phù sa hàng năm phù hợp với sản xuất tỏi tía. Năm 2017, xã Lộc Yên đã vận động các hộ dân trồng tỏi của thôn Hương Thượng thành lập tổ hợp tác. Hiện thôn Hương Thượng có khoảng 60 hộ trồng tỏi với diện tích khoảng 3ha, dự kiến sản lượng đạt khoảng 20 tấn.
Trồng tỏi tía, người dân có thu nhập 15-20 triệu đồng/sào
Người dân thôn Hương Thượng cho biết, tỏi tía là giống cây có khả năng chịu lạnh và ưa nhiệt độ mát, chịu hạn kém và không chịu được tình trạng ngập úng kéo dài. Vì vậy, mùa vụ trồng tỏi tía thích hợp nhất ở địa phương là từ tháng 10 âm lịch năm trước đến giữa tháng 3 năm sau. Vùng đất trồng tỏi tía là đất cát phù sa được bồi đắp hàng năm, tơi xốp giàu mùn, dễ thoát nước. Đất trồng tỏi không cần phải cày bừa kỹ, kỹ thuật trồng khá đơn giản. Đất làm kỹ lên luống ngay để tránh mưa, luống rộng từ 1,2 – 1,5 m, hàng cách hàng khoảng 20cm, cây cách cây từ 10 – 15 cm, khi trồng ấn sâu xuống đất 2/3 chiều cao của nhánh tỏi, phủ đất nhỏ lên trên. Sau đó, dùng rơm rạ, cây tiến phủ lên trên để tạo độ ẩm, độ xốp, ngăn cỏ dại. Tỏi tía trên đất Lộc Yên được nhân giống tại địa phương, bón bằng phân hữu cơ và phân chuồng nên chi phí thấp, công chăm sóc cũng ít, sản phẩm sản xuất đảm bảo an toàn. Tỏi sau khi thu hoạch sẽ được đưa về nhà phơi để vỏ khô dần sau đó xuất bán ra thị trường.
Trồng tỏi tía khá đơn giản và nhẹ nhàng, công chăm sóc không nhiều bằng các loại cây trồng khác. Thường sau khi trồng đến khi cây mọc 3 – 4 lá thật thì xem xét thời tiết để đảm bảo độ ẩm cho cây, nếu quá khô hanh thì cần tiến hành tưới theo rãnh để nước thấm dần, khoảng 10 ngày tưới rãnh 1 lần. Trước khi thu hoạch 20 – 25 ngày ngừng tưới nước. Khi cây tỏi rụng gần hết lá là củ tỏi đã già thu hoạch được. Tỏi được đưa về nhà phơi trong bóng mát để vỏ tỏi khô dần. Sau đó, tỏi được buộc chùm để lên dàn thoáng mát, khi nào giá cao thì người dân đem bán.
Toàn xã Lộc Yên có 60 hộ dân trồng tỏi tía với diện tích 3ha
Vụ sản xuất năm nay, nhờ thời tiết thuận lợi, tỏi tía cho năng suất và chất lượng cao, người dân thu nhập trung bình từ 15 đến 20 triệu/sào. Những ngày này, bà Đinh Thị Hải ở thôn Hương Thượng, xã Lộc Yên đang tập trung thu hoạch tỏi, bà chia sẻ: “Gia đình bà ngoài trồng tỏi trong vườn thì còn có hơn 1 sào tỏi tía trồng ở khu vực bãi bồi ven sông Ngàn sâu. Trước đây, diện tích này chủ yếu trồng hoa màu như lạc, ngô, đậu nhưng hiệu quả không cao nên bà đã chuyển sang trồng tỏi tía. Năm nay tỏi củ to, đẹp, vị thơm cay, dự kiến cho thu nhập hơn 20 triệu/sào. Hiện tại, bà đang đưa tỏi về nhặt sạch và hong khô để khi được giá thì xuất bán”.
Hiện giá bán của tỏi tía dao động từ 100 đến 150 ngàn đồng/kg. Do hiệu quả kinh tế cao, đồng thời tỏi phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai tại đây nên nhiều người dân ở Lộc Yên đã chuyển đổi những vùng đất trồng hoa màu kém hiệu quả sang trồng tỏi tía.
Cây tỏi tía khẳng định phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu tại xã Lộc Yên
Ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó Chủ tịch UBND xã Lộc Yên, huyện Hương Khê cho biết thêm: “Nhận thấy trồng cây tỏi tía mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn hẳn trồng một số loại cây hoa màu khác và trong thời gian qua việc trồng tỏi tía đã được khẳng định về hiệu quả cũng như tính thích ứng với điều kiện khí hậu, đất đai trên địa bàn. Do đó, chính quyền xã đã khuyến khích bà con chuyển đổi diện tích từ trồng cây hoa màu sang trồng tỏi tía, vừa tiêu thụ dễ dàng vừa đạt hiệu quả kinh tế cao hơn. Thời gian tới, Xã Lộc Yên cũng đang tiến hành khảo sát để mở rộng diện tích; kết nối tiêu thụ và xây dựng sản phẩm OCOP tỏi tía Lộc Yên”.
Cây tỏi tía rất tốt cho sức khỏe, trong hầu hết gia đình người Việt tỏi tía không thể thiếu trong mỗi bữa ăn, so với các loại tỏi khác tỏi tía dù có giá thành cao nhưng rất được thị trường ưa chuộng. Việc trồng thành công cây tỏi tía trên diện tích đất tập trung tạo sản phẩm hàng hoá tại thôn Hương Thượng, xã Lộc Yên đã mở ra hướng phát triển kinh tế mới, góp phần cải thiện đời sống, nâng cao thu nhập cho người dân./.
Trần Hà
